ارز رمزپایه یا ارز دیجیتال چیست؟

ارزدیجیتال (cryptocurrency) و یا رمز ارز در واقع یک نوع پول است که به صورت غیرمتمرکز و در بستر بلاک چین فعال است. ارزهای دیجیتال به کمک فناوری های رمزنگاری پیچیده پشتیبانی می‌شوند. از مهمترین ارزهای دیجیتال می‌توان به بیت کوین، اتریوم و تتر اشاره کرد. با پیشرفت تکنولوژی انگیزه برای استفاده از ارزهای دیجیتال برای انتقال دارایی بین کاربران افزایش می‌یابد.

رمز ارز یا ارز دیجیتال یک ابزار مبادلاتی مالی دیجیتال می‌باشد که از تکنیک‌های رمزنگاری جهت افزایش امنیت خود بهره می‌برد. رمز ارزها با سابقه بیش از یک دهه فعالیت، کاملا فراتر از یک اتفاق زودگذر هستند، اما کماکان در خصوص ارزش و کارکرد عملی آنها، از سوی بسیاری از مردم سوتفاهم و تردیدهایی در خصوص آنها وجود دارد.

امکان استفاده از ارزهای دیجیتال جهت خرید کالاهای بسیاری فراهم شده است. طبق گزارشات، ایلان ماسک (Elon Musk) اعلام کرده که برای فروش اتومبیل‌های Tesla، بیت‌کوین (BTC)، شناخته‌شده‌ترین رمزارز را به عنوان یک روش پرداخت می‌پذیرد. اخیرا PayPal، این غول خدمات پرداخت اعلام کرده که به مشتریان آمریکایی خود امکان خرید، نگهداری و فروش رمزارزها را از طریق حساب های خود می‌دهد. همچنین قرار است ارز دیجیتالی مورد حمایت فیس‌بوک موسوم به Libra در سال ۲۰۲۱ میلادی راه‌اندازی شود.

سرمایه‌گذاران بزرگ نیز بیش از یک علاقه زودگذر به رمزارزها توجه دارند. شرکت سرمایه‌گذاری Ruffer، در آنچه به عنوان «پوششی در برابر ریسک» قلمداد می‌شود، اخیرا ۵۵۰ میلیون پوند (معادل ۲.۵٪ از ۲۰ میلیارد پوند تحت مدیریت خود) را به خرید بیت‌کوین اختصاص داده است. نگرانی در مورد امنیت رمزارزها به عنوان یک کلاس دارایی، سازمان نظارت بر امور مالی انگلستان (FCA) را وادار کرده که آنها را نوعی «سرمایه‌گذاری با ریسک بسیار بالا» توصیف کند، آنها هشدار می‌دهند:

«اگر شما روی دارایی‌های رمزارزی سرمایه‌گذاری می‌کنید، می‌بایست آمادگی از دست دادن تمام پول خود را هم داشته باشید.»

رمز ارز یا ارز دیجیتال چیست؟

رمز ارز (Cryptocurrency) نوعی پول یا ارز دیجیتال است که می‌توانید از آن برای خرید کالا و خدمات یا به عنوان سرمایه‌گذاری استفاده کنید. کلمه کریپتوکارنسی در زبان انگلیسی به معنی ارز رمزنگاری شده است. بیشتر رمز ارز‌های دارای ساختاری غیر متمرکز بر اساس فناوری بلاک چین هستند. رمزنگاری، امنیت این ارز‌های دیجیتال را تضمین می‌کند و احتمال جعل کردن و چندبار خرج کردن را از بین می‌برد. به طور کلی، ارز‌های دیجیتال در اختیار هیچ دولت یا نهاد مالی متمرکزی قرار ندارند. به همین دلیل، حکومت‌ها نمی‌توانند رمز ارز‌ها را دستکاری یا جریان نقدینگی آن‌ها را کنترل کنند.

استفاده ارز‌های دیجیتالی از فناوری بلاک چین امکان انتقال پول به شکل همتا به همتا (P۲P) به سراسر جهان را فراهم کرده است. رمز ارز‌ها به دلیل استفاده برای فعالیت‌های غیر قانونی، نوسان زیاد قیمتی و آسیب پذیر بودن زیرساخت‌ها مورد انتقاد قرار می‌گیرند. با این حال این ارز‌های رمزنگاری شده، راهی سریع‌تر، ساده‌تر، امن‌تر و ارزانتر برای انجام معاملات هستند. در نهایت جابجایی ساده، تقسیم‌پذیری، شفافیت و مقاومت در برابر تورم باعث خواهد شد تا استفاده از این پول‌های دیجیتال به مرور جایگزین روش‌های قدیمی شود.

رمز ارز‌های با پول رایج چه تفاوتی دارند؟

پول‌های رایج یا همان ارز‌های فیات مانند دلار آمریکا یا یوان چین توسط دولت چاپ و توزیع می‌شوند. در واقع یک مرجع مرکزی وجود دارد که ارزش پول، نرخ بهره و میزان نقدینگی را کنترل می‌کند. بسیاری از افراد دخالت دولت و تلاش برای مدیریت ساختار اقتصادی بزرگ و پیچیده دنیای امروز را تلاشی بیهوده می‌دانند. در این ساختار‌های اقتصادی در ساده‌ترین حالت، یک تورم شدید می‌توانند هزینه سنگینی را بر دوش افراد فقیر و متوسط جامعه بگذارد.

در مقابل رمز ارز‌ها، غیر متمرکز هستند و هیچ مرجعی بر آن‌ها نظارت نمی‌کند. همه معاملات آن‌ها به صورت همتا به همتا یا از طریق قرارداد‌های هوشمند انجام می‌شود. این مهم‌ترین تفاوت و مزیت رمز ارز‌ها نسبت با پول رایج است. زیرا استفاده از این پول‌های رمزنگاری شده برای افراد امکان کنترل کامل دارایی‌شان را فراهم می‌کند.

مهم‌ترین ویژگی‌ ارز‌های دیجیتال

غیر متمرکز بودن

بیشتر رمز ارز‌ها بر روی شبکه‌هایی توزیع شده و غیر متمرکز از کامپیوتر‌ها در سراسر جهان قرار گرفته‌اند. تمامی معاملات با استفاده از رمزنگاری و توسط کاربران تایید می‌شوند. سپس در یک دفتر کل توزیع شده به نام بلاک چین ثبت و ذخیره می‌شوند. همه کاربران شبکه یک نسخه از این دفتر کل را بر روی کامپیوتر خود ذخیره می‌کنند. بنابراین رمز ارز‌ها دیگر نیازی به استفاده از یک واسطه برای تایید و ثبت معاملات نخواهند داشت. این دفتر کل غیر متمرکز که با نام بلاک چین شناخته می‌شود تنها چیزی است که برای انجام معامله به آن نیاز خواهید داشت.

برگشت ناپذیری

ویژگی‌های برگشت ناپذیری و تغییر ناپذیری رمز ارز‌ها به این معنا است که برای هیچکس غیر از صاحب کلید خصوصی امکان انتقال دارایی‌ها وجود ندارد. همچنین هنگامی که تراکنش‌ها در بلاک چین ثبت می‌شوند، نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد.

البته تغییر دفتر معاملات غیرممکن نیست، اما وجود رمزنگاری آن را بسیار دشوار می‌کند. برگشت ناپذیری معاملات رمز ارز‌ها از اصل پیروی می‌کند:

1. امکان انجام بازنویسی یا اصلاح تاریخ باید بسیار سخت و عملا غیر ممکن باشد.
2. هیچکس جز صاحب کیف پول (صاحب کلید خصوصی) نتواند دارایی ارز دیجیتال را منتقل کند.
3. اطلاعات تمامی تراکنش‌ها باید روی شبکه بلاک چین ذخیره شود.

ناشناس ماندن

از آنجایی که ارز‌های دیجیتال غیر متمرکز هستند، کاربران هنگام انجام تراکنش نیازی به احراز هویت نخواهند داشت. هنگامی که یک درخواست تراکنش ارسال می‌شود، شبکه تراکنش را بررسی و تایید می‌کند و سپس آن را بر روی بلاک چین ثبت می‌کند. ارز‌های رمزنگاری شده مانند بیت کوین از سیستم کلید خصوصی و کلید عمومی برای احراز هویت این تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. این بدان معناست که کاربران می‌توانند هویت‌های دیجیتالی ناشناس و کیف پول‌های ارز دیجیتال داشته باشند و همچنان بتوانند برای انجام تراکنش به صورت امن احراز هویت کنند.

عرضه محدود

بانک‌های مرکزی محدودیتی در چاپ و عرضه ارز‌های فیات ندارند. به همین دلیل ارزش این گونه پول‌ها با گذشت زمان، کاهش پیدا می‌کند. در مقابل، اکثر رمز ارز‌ها به مقداری محدود و از پیش تعیین شده ایجاد و عرضه می‌شوند. این مقدار هنگام تولید یک ارز دیجیتال در الگوریتم اصلی آن کدگذاری می‌شود. بسیاری از رمز ارز‌ها شناخته شده مانند بیت کوین، لایت کوین و کاردانو، استلار و چین لینک حداکثر عرضه مشخصی دارند که آن‌ها را تورم‌زا می‌کند. به زبان دیگر هرگونه افزایش تقاضا برای این مدل رمز ارز‌ها، باعث افزایش قیمت آن‌ها می‌شود.

حتما بخوانید: اصطلاحات ارزهای دیجیتال

 

ارزهای دیجیتال چگونه کار می‌کنند؟

بیشتر رمز ارزا که معروف‌ترین آنها بیت کوین است، بدون پشتوانه مرجعی مانند بانک مرکزی یا دولت فعالیت می‌کنند و این تفاوت اساسی آنها را با ارزهای فیات مانند پوند یا دلار دارد. فعالیت رمزارزها به جای تضمین‌های دولتی، توسط چیزی به نام فناوری بلاک چین تامین می‌شود.

رمزارزها به جای اینکه به عنوان یک بسته فیزیکی اسکناس یا سکه باشند، در بستر اینترنت فعالیت می‌کنند. آنها توکن‌هایی مجازی هستند که ارزش آنها توسط قدرت بازار و افرادی که مایل به خرید یا فروش آنها هستند تعیین می‌شود. امروزه تخمین زده می‌شود که پنج هزار رمزارز موجود باشد. براساس داده‌های Coindesk، بیت‌کوین بزرگترین رمزارز بازار با ارزش بازار حدود ۷۰۰ میلیارد دلار است.

ارزش بازار رمز ارزها برابر است با قیمت دلاری یک واحد آن، ضرب در تعداد کوین‌های در گردش آن. از دیگر رمزارزهای مطرح بازار می‌توان به اتریوم (ETH) و کاردانو (ADA)، تتر (USDT) و سولانا (SOL) با ارزش بازار به ترتیب ۴۶۰، ۹۲، ۶۶ و ۴۱ میلیارد دلار اشاره کرد. ارزهای رمزنگاری شده را می‌توان توسط پول‌های نقد سنتی مانند دلار و پوند خریداری کرد و سپس از آنها برای مجموعه‌ای از کالاها و خدمات استفاده نمود. رمزارزها در تمامی کشورها نرخ یکسانی دارند که این انتقال آنها را از شخصی به شخص دیگر در سراسر جهان را آسان می‌کنند.

تنها تعداد محدودی از بیت‌کوین وجود دارد و این رمزارز به یک دارایی دیجیتال نایاب مانند طلا تشبیه می‌شود. در حال حاضر، جذابیت اصلی رمزارزها قابل معامله بودن آنها در صرافی‌ها، مشابه خرید و فروش سهام و سایر کالاها در بورس است. 

فناوری بلاک چین چیست؟

در واقع بلاک چین نوعی پایگاه داده است. بلاکچین برای اولین بار به عنوان فناوری زیربنایی بیت‌کوین (در مقاله‌ای به عنوان: «بیت کوین، یک سیستم پولی الکترونیکی همتا به همتا» در سال ۲۰۰۸ مطرح شد) برجسته گردید. این مقاله توسط ساتوشی ناکاموتو منتشرگردید. تصور می‌شود که بنیان‌گذار بیت کوین نام مستعار یک شخص یا گروهی از افراد است.

بلاک چین در واقع یک دفترکل برای ثبت هر تراکنش بیت‌ کوین است. هر تراکنش ثبت شده در بین انبوهی از رایانه‌ها توزیع می‌شود و بنابراین نمی‌توان آنها را دستکاری یا تغییر داد. به گفته حامیان رمزارزها، تراکنش‌های بلاکچین از امنیت بالاتری نسبت به مکانیزم‌های پرداخت سنتی برخوردار هستند.

«استخراج» بیت‌کوین به حجم عظیمی از قدرت محاسباتی منوط است و این شبکه از مقدار قابل توجهی انرژی استفاده می‌کند. متخصصان محیط زیست هشدار داده‌اند که افزایش رمزارزها ممکن است تأثیر منفی به سزایی در تلاشهای جهانی در کاهش مصرف انرژی داشته باشد.

مشکلات ارز‌های دیجیتال

استفاده برای پرداخت‌های غیر قانونی

امنیت بالا و حفظ ناشناس ماندن افراد در معاملات رمز ارز‌ها، ردیابی اطلاعات افراد و تراکنش‌ها را برای دولت‌ها دشوار می‌کند. بعضی از افراد از بیت کوین یا دیگر ارز‌های دیجیتال برای انجام معاملات غیر قانونی مانند پولشویی یا خرید مواد مخدر در وب تاریک (Dark Web) استفاده می‌کنند.

از بین رفتن دارایی‌ها با گم شدن اطلاعات

نتیجه ایجاد یک سیستم امن، غیر قابل ردیابی و غیر قابل نفوذ توسط توسعه‌دهندگان یکی از رایج‌ترین مشکلات ارز‌های دیجیتال است. اگر کاربری کلید خصوصی کیف پول خود را گم کند، دیگر امکان بازیابی آن وجود نخواهد داشت. در این شرایط امکان دسترسی به کیف پول و دارایی آن از بین خواهد رفت که نتیجه آن ضرر مالی برای کاربران است.

تقریبا غیر متمرکز

احتمالا مهم‌ترین ویژگی ارز‌های دیجیتال غیر متمرکز بودن ساختار آن‌ها است. با این حال میزان و جریان نقدینگی بعضی از رمز ارز‌ها توسط سازندگان آن‌ها یا برخی نهاد‌ها کنترل می‌شود. این افراد یا گروه‌ها می‌توانند برای ایجاد نوسانات زیاد در بازار قیمت کوین را دستکاری کنند.

محدودیت در معامله برخی رمز ارزها

بعضی از ارز‌های دیجیتال را تنها می‌تواند با یک یا چند ارز فیات محدود خرید و فروش کرد. این مشکل کاربران را مجبور می‌کند تا برای خرید آن رمز ارز ابتدا دارایی خود را به بیت کوین یا اتریوم تبدیل و سپس آن را مبادله کنند. این کار باعث انجام تراکنش‌های اضافی و بالا رفتن کارمزد انجام معاملات خواهد شد.

اثر مخرب استخراج بر محیط زیست

استخراج رمز ارز‌هایی مانند بیت کوین نیازمند قدرت محاسباتی و در نتیجه انرژی برق بسیار زیاد است. در حال حاضر سوخت‌های فسیلی بزرگترین منبع تولید انرژی الکتریسیته هستند. به همین می‌توان در استخراج ارز‌های دیجیتال ردپای کربن و گرمایش زمین را پیدا کرد.

همیشه احتمال هک شدن وجود دارد

اگرچه که ارز‌های دیجیتال بسیار امن هستند اما امنیت مبادلات در بعضی از موارد کافی نیست. بیشتر صرافی‌های اطلاعات کیف پول کاربران خود را ذخیره می‌کنند. این احتمال همیشه وجود دارد که صرافی هک شده و داده‌های کاربران به سرقت برود. در این شرایط هکر‌ها می‌توانند دارایی‌های مشتریان صرافی را به حساب خود منتقل کنند.

انواع ارزهای دیجیتال

بیشتر معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار کریپتوکارنسی، دسته‌بندی خاص خود را دارند. ما تلاش کردیم تا رمز ارز‌ها را براساس کاربردی که دارند دسته‌بندی کنیم. هرچند این لیست دقیق و کامل نیست در شروع کار به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از انواع ارز‌های دیجیتال و کاربرد‌ها آن‌ها به دست‌آورید. ما انواع ارز‌های دیجیتال را بر اساس کاربرد به این پنج دسته تقسیم کرده‌ایم:

رمز ارزهای جایگزین پول

این نوع از رمز ارز‌ها را می‌توان به عنوان جایگزین دیجیتالی پول دسته‌بندی کرد. برخی از این ارز‌های دیجیتال با پول‌های فیات متمرکز رقابت می‌کنند و برخی دیگر نیز برای پرداخت در یک سیستم خاص ایجاد شدند. از جمله رمز ارز‌های جایگزین پول می‌توان به بیت کوین، بیت کوین کش، دوج کوین، لایت کوین و مونرو اشاره کرد.

رمز ارزهای زیرساختی

این نوع رمز ارز‌ها را به عنوان زیرساخت و معمولا برای پرداخت به کامپیوتر‌های مسئول اجرای برنامه‌ها در شبکه نرم‌افزاری بلاک چین استفاده می‌شود. برای مثال، اتر (ETH) ارز دیجیتال بومی شبکه اتریوم یک رمز ارز زیرساختی است. زیرا برای ساخت و اجرای برنامه‌های غیر متمرکز (dApps) در این شبکه، کاربران باید آن را خریداری کنند. به غیر از اتریوم، ارز‌های دیجیتال کاردانو، کاسموس، ایاس، پولکادات، ترون و تزوس از در دسته رمز ارز‌های زیرساختی قرار می‌گیرند.

رمز ارزهای مالی

رمز ارز‌های مالی به کاربران در مدیریت یا مبادله دارایی‌های ارز دیجیتال‌شان کمک می‌کند. در شکل پیچیده‌تر این رمز ارز‌ها حتی ممکن است به دنبال فراهم کردن خدمات مالی مانند بازارسازی و یا دادن وام به کاربران باشند. برای مثل یک رمز ارز مالی امکان انجام مبادلات در یک صرافی غیر متمرکز را با کارمزد کمتر فراهم می‌کند. برای مثال ارز‌های دیجیتال کاوا، کامپاند، کایبر نتورک و بالانسر در این دسته قرار می‌گیرند.

رمز ارزهای خدماتی

این دسته از رمز ارز‌ها ابذار‌هایی برای مدیریت داده‌های کاربران بر روی شبکه بلاگ چین فراهم می‌کنند. هدف بیشتر رمز ارز‌های این دسته، ارائه هویت دیجیتالی به کاربران برای پیوند افراد از دنیای واقعی به بلاک چین است. برای مثال یک شرکت ذخیره‌سازی داده می‌تواند از رز دیجیتال برای ارائه خدمات خود استفاده کند. ارز‌های دیجیتال چین لینک، فایل کوین و ارکید در دسته رمز ارز‌های خدماتی قرار می‌گیرند.

رمز ارزهای بازی و سرگرمی

هدف این نوع از رمز ارز‌ها دادن پاداش به کاربران بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی و حتی برای تولید محتوا است. بخشی از این رمز ارز‌های برای ایجاد یک دنیای مجازی که از طریق فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده قابل دسترسی است، تلاش می‌کنند. رمز ارز‌های آکسی، تتا، چیلیز و پاری سن ژرمن نمونه‌ای از دسته رمز‌های بازی و سرگرمی هستند.

رمز ارزها چگونه قانون گذاری می شوند؟

پاسخ ساده است، آنها چیزی خارج از محدوده فناوری بلاکچین (که بعداً به آن خواهیم پرداخت) نیستند. اساسا وضعیت فعلی حقوقی رمزارزها از کشوری به کشور دیگر بطور قابل توجهی متفاوت است. در حالی که استفاده از ارزهای دیجیتال در اتحادیه اروپا بدون محدودیت انجام می‌شود، کشورهای خاصی مانند الجزایر و مراکش فعالیت آنها را ممنوع اعلام کرده‌اند.

موضع FCA هنگامی که به سرمایه‌گذاران هشدار می‌دهد: «در صورت خرید ارزهای دیجیتال، بعید است به سرویس رسیدگی مالی یا طرح جبران خدمات مالی دسترسی داشته باشید» آشکار می‌شود. در دسامبر ۲۰۲۰ میلادی، FCA به مشتریان شرکت‌های ارز دیجیتال توصیه کرد که وضعیت خود را بررسی و اطمینان حاصل کنند که آنها طبق قوانین تجدیدنظر شده، مجاز به انجام معاملات هستند. این ناظر به مشتریان سرویس‌هایی که نمی‌توانند فعالیت خود را طبق قوانین جدید تایید کنند، توصیه کرد که دارایی های خود را برداشت کنند.

اشتیاق انگلستان برای رمز ارزها

در تابستان سال ۲۰۲۰ میلادی، FCA تحقیقاتی را در خصوص علاقه رو به رشد مردم انگلستان برای رمزارزها منتشر کرد. FCA تخمین زد نزدیک به دو میلیون بزرگسال صاحب رمزارزها هستند، اگرچه یافته‌ها حاکی از آن است که حدود سه چهارم کاربران رمزارزها، معادل ۱۰۰۰ پوند یا کمتر در اختیار داشتند؛ بنا بر گفته FCA، دلیل اصلی نگه‌دارای رمزارزها، شکل قمارگونه آنهاست که اشخاص می‌توانند توسط آنها درآمد کسب کند یا دارایی خود را از دست بدهند.

عملکرد رمز ارزها چگونه است؟

عملکرد قیمتی ارزهای دیجیتال با نوسانات قابل توجهی همراه بوده است. در حالی در سال ۲۰۱۳ میلادی، بهای هر بیت‌کوین تنها چند دلار بود که در ماه آپریل سال ۲۰۲۱ میلادی، ارزش آن برای اولین بار از مرز ۶۰ هزار دلار عبور کرد. در طول یک سال اخیر، قیمت بیت‌کوین بیشترین افزایش را داشته و اکنون در زمان نگارش این مقاله، در محدوده ۴۸ هزار دلار معامله می‌شود. سقف تاریخی بیت‌کوین بیش از ۶۴ هزار دلار است.

چگونه ارز دیجیتال بخریم؟

رایج‌ترین مکان جهت خرید بیت‌کوین و سایر رمز ارزها، صرافی‌های ارز دیجیتال است. این شامل طیف وسیعی از پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های مبادلاتی‌ست که به سرمایه‌گذاران اجازه خریداری رمزارزها را توسط ارزهای سنتی و یا سایر رمز ارزها می‌دهد.

طبق تحقیقات FCA، حدود سه چهارم مردم انگلستان رمزارزهای خود را توسط صرافی‌های آنلاین خریداری کرده‌اند.

هر صرافی از معامله‌گران به منظور افتتاح یک حساب کاربری، مشخصات گذرنامه، شماره تلفن و آدرس ایمیل را می‌خواهد. کارمزدهای معاملاتی صرافی‌ها با یکدیگر متفاوت است. برخی از آنها به ازای هر معامله کارمزدی ثابت دریافت می‌کنند و برخی دیگر درصدی از مبلغ کل معاملات شما را دریافت می نمایند.

آینده بازار ارزهای دیجیتال

حتی قبل از وقوع بیماری همه‌گیر کرونا در سال ۲۰۲۰، ارزهای دیجیتال با ابهاماتی درخصوص امنیت، کاربرد عملی و ماندگاری بلندمدت مواجه بودند. از این رو همواره هشدارهای شدید و مکرری از سوی قانونگذاران مالی مبنی بر احتیاط درخصوص سرمایه‌گذاری در این حوزه مطرح شده است.

سوالات متداول

رمز ارز دیجیتال چیست؟

رمز ارز (Cryptocurrency) نوعی پول یا ارز دیجیتال است که امکان پرداخت هزینه کالا و خدمات از طریق «توکن» فراهم کرده است.

رمز ارز های دیجیتال چگونه کار می کنند؟

ارزهای دیجیتال با استفاده از فناوری بلاک چین کار می کنند. بلاک چین یک شبکه غیر متمرکز و امن برای ثبت و مدیرت اطلاعات تراکنش‌ها است.

چگونه ارز دیجیتال را بخریم؟

رایج‌ترین راه برای خرید و فروش بیت کوین یا سایر رمز ارزها، استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی است.