تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چه چیزی باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات ضروری می‌شود؟ در یک کلمه می‌توان پاسخ داد: تورم. ارزتودی در این مقاله به شما در درک بهتر تورم، تاثیر تورم بر دارایی و انواع بازارهای مالی و همچنین حفظ ارزش سرمایه کمک می‌کند.
تورم چیست؟
تورم (Inflation) فرایندی است که طی آن ارزها ارزش خود را از دست میدهند و باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی میشوند؛ به عبارتی ساده‌تر قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی افزایش پیدا می‌کند. برخی اقتصاددانان بر این باورند سطحی از تورم برای اقتصاد می‌تواند خوب باشد و تقریبا روندی عادی است.
تورم بالا می‌تواند قدرت خرید را کاهش دهد، یعنی ارزش پول شما کاهش می‌یابد؛ به عنوان مثال با مبلغی که امروز می‌توانید یک همبرگر خریداری کنید، سال آینده احتمالا نمی‌توانید با همان قیمت قبلی همبرگر بخرید. به طور خلاصه تورم باعث فقیرتر شدن می‌شود!
چه عواملی بر تورم تاثیر میگذارد؟
اقتصاددانان در مورد عواملی که باعث تحریک تورم در هر زمان میشوند اتفاق نظر ندارند، اما به طور کلی سه دسته برجسته وجود دارند: تورم ناشی از فشار هزینه، تورم ناشی از فشار تقاضا و تورم ذاتی.
تورم ناشی از فشار هزینه (Demand-Pull inflation)
تورم ناشی از فشار هزینه در نتیجه‌‌ی عوامل طرف عرضه اتفاق می‌افتد؛ در حالی که هیچ افزایشی در تقاضای کلی وجود ندارد، قیمت‌ها به دلیل مواردی مثل هزینه‌های تولید بالاتر و هزینه‌های زیاد برای مواد خام و نیروی کار افزایش می‌یابد.
تورم ناشی از فشار تقاضا (Cost-Push inflation)
تورم ناشی از فشار تقاضا زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضای کل در یک اقتصاد خیلی سریع افزایش پیدا کند. اگر بانک مرکزی عرضه پول را بدون افزایش متناظر در تولید کالا و خدمات به سرعت افزایش دهد، ممکن است فشار تقاضا رخ دهد؛ یعنی تقاضا از عرضه پیشی گرفته و منجر به افزایش قیمت‌ها شود.
زمانی که پول بیشتری در دسترس افراد باشد، احساسات مثبت مصرف‌کننده منجر به مخارج بالاتر می‌شود و این افزایش تقاضا قیمت‌ها را بالاتر می‌برد. این موضوع، شکاف تقاضا و عرضه با تقاضای بالاتر و عرضه کمتر ایجاد می‌کند که منجر به افزایش قیمت می‌شود.
تورم ذاتی (Built-In inflation)
تورم ذاتی با انتظارات تطبیقی مرتبط است، به عبارت ساده‌تر مردم انتظار دارند نرخ تورم فعلی در آینده ادامه یابد. با افزایش قیمت کالاها و خدمات، کارگران و سایرین انتظار دارند که این افزایش قیمت با نرخی مشابه در آینده ادامه پیدا کند و برای حفظ استاندارد زندگی خود، خواهان هزینه یا دستمزد بیشتری هستند. افزایش دستمزد آن‌ها منجر به افزایش قیمت تمام شده کالاها و خدمات می‌شود و این حلقه دستمزد و قیمت تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که یک عامل، عامل دیگر را تحریک کند.
بررسی انواع تورم یا inflation
۱. تورم خزنده (Creeping Inflation)
تورم خزنده یا خفیف زمانی رخ می‌دهد که سالانه قیمت‌ها ۳ درصد یا کمتر افزایش پیدا کنند. به گفته فدرال رزرو، زمانی که قیمت‌ها ۲ درصد یا کمتر افزایش داشته باشند، به رشد اقتصادی کمک می‌کنند. این نوع تورم خفیف باعث می‌شود مصرف‌کنندگان انتظار داشته باشند تا قیمت‌ها همچنان افزایش یابد که این موضوع در نهایت تقاضا را افزایش می‌دهد.
۲. تورم رونده (Walking Inflation)
این تورم قوی یا مخرب بین ۳ تا ۱۰ درصد در سال است که برای اقتصاد مضر محسوب می‌شود، زیرا رشد اقتصادی را خیلی تحت فشار قرار می‌دهد. در این زمان، مردم بیشتر از نیاز خود خرید می‌کنند تا در آینده مجبور به پرداخت هزینه‌های بیشتر نشوند.
این افزایش خرید باعث می‌شود تقاضا بیش از پیش شود به طوری که تامین‌کنندگان قادر به تامین مازاد نخواهند بود؛ همچنین، دستمزد کافی به قشر کارگر و سایرین تعلق نمی‌گیرد! در نتیجه، با قیمت بالای کالاها و خدمات ضروری، اکثر مردم دسترسی خود به کالاهای ضروری را از دست میدهند.
۳. تورم سواره (Galloping Inflation)
هنگامی که تورم به ۱۰ درصد یا بیشتر برسد، اقتصاد به طور مطلق خراب می‌شود. پول آنقدر سریع ارزش خود را از دست می‌دهد که کسب‌وکارها و کارمندان نمی‌توانند با هزینه‌ها و قیمت‌ها سازگاری داشته باشند.
سرمایه‌گذاران، از سرمایه‌گذاری در آن کشور صرف نظر کرده و دارایی خود را خارج می‌کنند. اقتصاد بی‌ثبات می‌شود و مسئولان دولت اعتبار خود را از دست میدهند. بهتر است از وقوع تورم سواره به هر قیمتی جلوگیری کرد.
۴. ابر تورم (Hyperinflation)
ابر تورم زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها بیش از ۵۰ درصد در ماه افزایش پیدا کنند که امری بسیار نادر است! در واقع، بیشتر نمونه‌های ابر تورم زمانی اتفاق می‌افتند که دولت‌ها برای پرداخت هزینه‌های جنگ پول چاپ کنند. نمونه‌هایی از ابر تورم در تاریخ عبارتند از: آلمان در دهه ۱۹۲۰، زیمبابوه در دهه ۲۰۰۰ و ونزوئلا در دهه ۲۰۱۰.
۵. رکود تورمی (Stagflation)
زمانی که رشد اقتصادی راکد باشد اما همچنان افزایش قیمت وجود داشته باشد یعنی رکود تورمی ایجاد شده است؛ اگرچه این ترکیب متناقض به نظر می‌رسد! اما چرا وقتی تقاضای کافی برای تقویت رشد اقتصادی وجود ندارد، قیمت‌ها افزایش می‌یابد؟
بهترین مثال برای این پدیده در دهه ۱۹۷۰ زمانی که ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت، اتفاق افتاد. هنگامی که دلار دیگر به طلا وابسته نبود، ارزش آن به شدت کاهش یافت. در همین زمان قیمت طلا نیز به شدت افزایش یافت.
چرا امروز تورم بالا است؟
دو دلیل اصلی برای تورم بالا طی چند سال اخیر وجود دارد:
قرنطینه‌های تحمیلی دولت‌ها
زمانی که بیماری کرونا شیوع سراسری پیدا کرد، شدیدترین اقدام دولت‌ها برای مبارزه با آن اعمال قرنطینه بود. درست است که از لحاظ پزشکی به نفع همه بود اما نمی‌توان انکار کرد که قرنطینه‌ها آسیب پایداری به اقتصاد وارد کردند.
اقتصاد جهانی پیش از شیوع Covid-19 در وضعیت خوبی نبود و این محدودیت‌ها باعث تشدید و تسریع مشکلات موجود شد. با تعطیل شدن اقتصادهای جهان، تولیدکنندگان مواد خام تولید خود را کاهش دادند، شرکت‌ها نیروها را تعدیل کردند، تولید کالا در کارخانه‌ها متوقف شد و در نتیجه تمام این‌ها زنجیره تامین مختل شد.
این موضوع برای اقتصاد جهان بد تمام شد؛ زیرا زمانی که اقتصادها پس از چند ماه دوباره شروع به کار کردند، برخی موارد ناخوشایند آشکار شد:
- کمبود مواد اولیه
- کمبود منابع انسانی
- برخی تولیدکنندگان نابود شدند و برخی دیگر نتوانستند این شکاف را پر کنند.
- زنجیره تامین شکسته شد و قابل ترمیم نبود!
این موارد تولید و توسعه کالا را بسیار دشوار کرد که شکست بدی را به اقتصاد جهان وارد کرد. گاهی شکست و آسیب در یک مکان باعث شکست در قسمت‌های دیگر می‌شود و پس از شروع، کنترل و متوقف کردن آن روند بسیار دشوار است. در نهایت آنچه پس از قرنطینه‌ها به آن رسیدیم افزایش قیمت کالاها و خدمات بود.
چاپ نامحدود پول
دلیل دوم تورم بالایی که امروز شاهد آن هستیم، چاپ پول نامحدود از سمت دولت‌ها است! اما چرا اینکار را می‌کنند؟ خلاصه بگوییم: کمبود انرژی ارزان. همان‌طور که گفتیم با شروع بحران کرونا، تولید مواد خام کاهش یافت؛ در مورد تولید انرژی نیز چنین موردی صدق می‌کند. به طور ساده: استخراج نفت و گاز آنقدر زیاد بوده که اکنون سوخت فسیلی زیادی باقی نمانده و این مورد باعث گران شدن و کمبود انرژی شده است. زمانی که هزینه‌های انرژی افزایش می‌یابد، قیمت هرچیز دیگری نیز افزایش پیدا می‌کند؛ به این دلیل که ما برای اداره امور زندگی به نفت، گاز و ذغال سنگ (که ۸۰ درصد انرژی جهانی را تشکیل میدهند) نیاز داریم؛ حال زمانی که انرژی ارزان در دسترس نباشد، رشد اقتصادی راکد می‌شود.
راهکار کشورها برای مقابله با مشکلات تورم
دولت‌ها با چاپ نامحدود پول سعی کردند با رشد از بین رفته مبارزه کنند و اقتصاد را تحریک کنند؛ وام‌های ارزان به خانوارها و کسب‌وکارها ارائه دادند، مبالغ زیادی دلار، یورو، ین و… چاپ کردند و باعث ایجاد مشکلات جدید شدند! اقتصادهای در حال رکود نمی‌توانند تمام پول تازه را جذب کنند و حباب مالی در همه جا شکل گرفت. به طور دقیق آنچه امروز شاهد آن هستیم، یک رکود تورمی است.
تاثیر تورم بر بازارهای مالی
در ادامه تاثیر تورم بر بازار سهام و ارز دیجیتال را بررسی خواهیم کرد:
بازار سهام
پژوهشگران اقتصادی رابطه بین تورم و سهام را با توجه به ساختار اقتصادی متفاوت هر کشور نتوانستند به درستی کشف کنند. برخی این رابطه را منفی، برخی مثبت و برخی دیگر فاقد ارتباط می‌دانند.
تورم همیشه بد نیست و می‌تواند گاهی مفید باشد. تحلیلگران می‌گویند تورم خفیف عموما خوب است؛ زیرا اقتصاد در حال رشد را نشان می‌دهد؛ همچنین بر اساس تحقیقات و آمار گفته‌اند بالاترین بازدهی واقعی در سهام زمانی رخ می‌دهد که نرخ تورم بین ۲ تا ۳ درصد باشد.
به طور کلی می‌توان گفت خرید سهام در بلند مدت روش خوبی برای جلوگیری از بی‌ارزش شدن دارایی است، اما در کوتاه مدت ممکن است نوسانات تورم باعث کاهش قیمت سهام شود.
بازار ارزهای دیجیتال
تورم در بازار ارز دیجیتال آنطور که بر بازار سهام تاثیر میگذارد، تاثیرگذار نیست؛ با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال عرضه محدود و ثابتی دارند، باعث می‌شود در برابر تورم مقاومت کنند؛ به عنوان مثال، عرضه معروف‌ترین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین حدود ۲۱ میلیون توکن است و این ویژگی در بلند مدت باعث افزایش قیمت این ارز دیجیتال می‌شود.
اما همه ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین نیستند؛ به عنوان مثال دسته‌ای از توکن‌ها به نام استیبل کوین بین سرمایه‌گذاران بسیار محبوب هستند. اما برخی از این استیبل کوین‌ها با پشتوانه فیات هستند که در صورت سرمایه‌گذاری روی این ارزهای دیجیتال، سرمایه شما تحت تاثیر تورم قرار خواهد گرفت و ممکن است ارزش سرمایه شما کاهش یابد؛ زیرا ارز پشتوانه آن ارزش خود را از دست داده است.
چه راه‌حل هایی پیش روی سرمایه‌گذران وجود دارد؟
اکنون با دانستن تمام این موارد، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش سرمایه خود چه باید بکنند؟ آیا راه حلی وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم بله. راه حل‌هایی هستند که شما بتوانید ارزش دارایی و سرمایه خود را حفظ کنید که در ادامه خواهیم گفت:
۱. رمزارزها به خصوص بیت کوین
ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری بر روی بیت کوین یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از کاهش ارزش سرمایه شما است؛ به طور کی می‌توان گفت ارزهای دیجیتال یک محافظ خوب برای سرمایه شما در برابر تورم هستند. این محافظ تنها در صورتی می‌تواند برای شما مفید واقع شود که درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید و زمان درست سرمایه‌گذاری در این بازار را بشناسید.
۲. طلا و فلزات گران‌بها
طلا یا فلزات گران‌بها را به عنوان یک سرمایه‌گذاری خوب در تورم یا بحران‌های اقتصادی می‌شناسند. با گذشت زمان و طی دو دهه گذشته قیمت طلا سه برابر شد و این نشان می‌دهد که اگر می‌خواهید از طلا و سایر فلزات گران‌بها برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید، باید چشم‌انداز بلند مدت داشته باشید.
۳. زمین و املاک
زمین و املاک نیز مانند طلا برای سرمایه‌گذاری بلند مدت می‌توانند مفید باشند؛ اگر می‌خواهید در این بخش سرمایه‌گذاری کنید باید مکان درستی را انتخاب کنید تا در آینده بتوانید سود خوبی از آن دریافت کنید.
سخن نهایی
درصدی از تورم در جامعه می‌تواند برای رشد اقتصاد مفید باشد اما اگر از کنترل خارج شود، ممکن است اثرات زیان باری برای جامعه داشته باشد؛ معمولا قشر متوسط و کم‌درآمد جامعه در تورم بیشترین آسیب را می‌بینند.
هنگام تورم سعی کنید دارایی خود را از نقدینگی خارج کنید و برای حفظ ارزش آن، در بازار ارزهای دیجیتال، طلا و زمین سرمایه‌گذاری کنید. توجه داشته باشید که سرمایه‌گذاری بدون دانش و اطلاعات کافی از بازار مورد نظر، نه تنها ارزش سرمایه شما را حفظ نمی‌کند، بلکه ممکن است به دارایی شما آسیب وارد کند. شما در زمان تورم برای حفظ ارزش سرمایه خود چه می‌کنید؟
سوالات متداول
تورم (Inflation) چیست؟
تورم فرایندی است که طی آن ارزها ارزش خود را از دست میدهند و باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی میشوند.
چه عواملی بر تورم تاثیر میگذارد؟
سه دسته برجسته وجود دارند: تورم ناشی از فشار هزینه، تورم ناشی از فشار تقاضا و تورم ذاتی.
انواع تورم و تفاوت درصدی آن‌ها چیست؟
تورم خزنده (کمتر از ۳ درصد)، تورم رونده (بین ۳ تا ۱۰ درصد)، تورم سواره (۱۰ درصد یا بیشتر)، ابر تورم (بیش از ۵۰ درصد)، رکود تورمی (متوقف شدن رشد اقتصادی)
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
