با اینکه امروزه، تقرییا تمامی معاملات ارزهای دیجیتال به شکلی متمرکز انجام میشود اما به لطف فناوری بلاک چین ما در حال حرکت به سمت اقتصادی بی‌نیاز از اعتماد و بدون استفاده از واسطه هستیم. صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال با وجود ویژگی‌های بیشتر و نقد شوندگی بهتر در برابر حملات هکرها بسیار آسیب‌پذیر هستند. علاوه بر این، ساز و کار متمرکز این صرافیها با ماهیت غیر متمرکز بیت کوین و بلاک چین در تضاد است. صرافیهای متمرکز تراکنش‌های کاربران خود را به شکلی برون-زنجیره‌ای در خارج از شبکه بلاک چین ثبت میکنند. این کار باعث ایجاد مشکلات امنیتی فراوان از جمله نشر اطلاعات مالی، کلیدهای خصوصی و حتی دزدیده شدن دارایی‌های کاربران میشود. در مقابل، محبوبیت صرافیهای غیر متمرکز با وجود تمامی مشکلاتی که دارند در حال افزایش است. در چنین شرایطی مقایسه صرافی متمرکز و غیر متمرکز و بررسی مزایا و معایب هر کدام میتواند به شما در انتخاب بهترین نوع صرافی ارز دیجیتال کمک کند.
صرافی ارز دیجیتال چیست؟
قبل از بررسی و مقایسه صرافی متمرکز و غیر متمرکز بهتر است تا تعریف صرافی ارز دیجیتال را با هم مرور کنیم. صرافی ارز دیجیتال (Cryptocurrency Exchange) به زبان ساده، پلتفرمی است که امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال را برای شما فراهم می‌کند. شما می‌توانید از این صرافیها برای مبادله رمز ارزها با یکدیگر استفاده کنید – مثل تبدیل تتر به بیت کوین – یا با استفاده از پول فیات ارز دیجیتال بخرید. همچین در برخی از این صرافیها امکان انجام معاملات مارجین و فیوچرز برای کاربران فراهم است. صرافیهای ارز دیجیتال به دو دسته صرافی متمرکز (CEX) و غیر متمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند.
جدول مقایسه صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
| صرافی متمرکز ارز دیجیتال (CEX) | صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال (DEX) |
| حجم بالای معاملات (۹۹ درصد تراکنشها) | حجم پایین معاملات (۱ درصد تراکنشها) |
| آسیب پذیر در برابر هک | ایمن در برابر هک |
| نقدشوندگی بالا | نقدشوندگی پایین |
| دارایی کاربران در کنترل صرافی است | دارایی کاربران در کنترل خودشان است |
| تراکنش های سریع با کارمزد بالا | تراکنش ها کند با کارمزد پایین |
| احراز هویت اجباری | ناشناسی و حفظ حریم خصوصی |
| وابسته به واسطه (شخص ثالث) | بدون نیاز به واسطه (شخص ثالث) |
صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال
در حال حاضر، حدود ۹۹ درصد معاملات در بازار ارزهای دیجیتال از طریق صرافیهای متمرکز انجام میشود. حجم معاملات در این صرافیها بیشتر است، تراکنشها را با سرعت بیشتری پردازش میکنند و از قدرت نقدشوندگی بالاتری هم برخوردار هستند. صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال بسیار شبیه بازار بورس هستند که معاملات در آنها توسط صاحبان صرافی کنترل میشود. شما صرفا می‌توانید از طریق مکانیسمهای تایید و ارائه شده توسط صرافی، معاملات خود را انجام دهید. در نتیجه، شکل و میزان کنترل جریان دارایی های مبادله شده توسط کاربران به نهاد کارگزار صرافی وابسته است.
اگر صرافیهای متمرکز از فناوری بلاک چین برای بهبود قابلیت‌ها و کارایی خود استفاده نکنند؛ به دلیل غیر متمرکز بودن ماهیت ارزهای دیجیتال به زودی منسوخ خواهند شد.
برای انجام معاملات، شما ابتدا باید سرمایه خود را به حساب صرافی واریز کنید و سپس صرافی مسئولیت انجام بی‌درنگ (Real Time) سفارشات خرید و فروش را برعهده می‌گیرد. کاربران این دسته از صرافیها به دلیل کنترل مبادلات توسط یک نهاد مرکزی، به کلیدهای خصوصی خود دسترسی ندارند. همین ساختار متمرکز، این دسته از صرافیها را در برابر بسیاری از خرابی‌ها، مانند حملات هکرها آسیب‌پذیر می‌کند.
بنابراین، امنیت و شفافیت در اصل دو فاکتور بسیار مهم در میزان اعتماد کاربران به یک صرافی متمرکز ارز دیجیتال هستند. وجود صرافیهای متمرکز به عنوان بستری برای مبادله توکن‌ها در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ضروری است. این صرافیها امکان خرید و فروش رمز ارزهایی مانند بیت کوین را با استفاده از ارزهای فیات فراهم میکنند، به این معنا که افراد می‌توانند با استفاده از دلار، یورو و یا حتی ریال به ترید در بازار ارز دیجیتال بپردازند.
مزایای صرافی متمرکز
کاربر پسندی
برای بیشتر کاربران انجام معاملات همتا به همتا با استفاده از کیف پول ارز دیجیتال، فرایندی سخت و پیچیده است. رابط کاربری دوستانه و راحتی استفاده از صرافیهای متمرکز، خرید و فروش ارزهای دیجیتال را در هر زمان از شبانه روز برای معامله‌گران بسیار آسان می‌کند.
قابلیت اطمینان
قابلیت اطمینان بودن صرافی یکی از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران و معامله‌گرانی است که از بازارهای سنتی‌تر مانند بورس یا فارکس وارد بازار ارزهای دیجیتال شده‌اند. صرافیهای متمرکز با ارائه لایه‌های امنیتی اضافی، مزیتی رقابتی نسبت به صرافیهای غیر متمرکز ایجاد کرده‌اند که اطمینان و اعتماد بیشتری در تریدرها ایجاد می‌کند.
معایب صرافی متمرکز
احتمال هک شدن
صرافیهای متمرکز توسط شرکت‌هایی اداره می‌شوند که مسئولیت نگهداری و حفظ امنیت مشتریان خود را بر عهده می‌گیرند. وجود ساختار متمرکز و حجم بالای دارایی‌های مشتریان، این صرافیها را به گزینه‌ی خوبی برای حملات هکری تبدیل کرده است. صرافی Mt.Gox که یکی از بزرگترین و معتبرترین صرافیهای متمرکز ارزهای دیجیتال بود در سال ۲۰۱۴ میلادی مورد یک حمله هکری بزرگ قرار گرفت. در نتیجه این اتفاق، هکرها توانستند ۸۵۰,۰۰۰ بیت کوین (BTC) به ارزش بیش از ۴۶ میلیارد دلار از دارایی‌های مشتریان را بدزدند. صرافی Mt.Gox پس از این اتفاق صرفا اعلام ورشکستگی کرد.
کارمزد بالا
صرافیهای متمرکز در ازای ارائه خدماتی خود، هزینه و کارمزد زیادی دریافت میکنند، معمولا کارمزد صرافی در معاملات را به دو روش محاسبه میکنند: کارمزد ثابت از هر معامله یا درصدی از حجم معاملات ۳۰ روزه حساب کاربری. در هر دو شکل، صرافی برای محاسبه کارمزد از یک ساختار چند لایه استفاده می‌کند که به میزان معاملات شما وابسته است. البته استدلال بیشتر صرافیهای متمرکز برای دریافت هزینه بالا، ارائه خدماتی بیشتر و بهتر نسبت به صرافیهای غیر متمرکز است.
صرافیهای غیر متمرکز ارز دیجیتال
برخی از سرمایه‌گذاران اعتقاد دارند که «صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال» یک اصطلاح متناقض است. به نظر این افراد بسیاری از صرافی‌هایی که خود را غیر متمرکز معرفی میکنند، در واقع متمرکز هستند. وب‌سایت معتبر CoinDesk و شرکت تحلیلی Alethio پژوهشی را در جولای سال ۲۰۱۸ منتشر کردند که طبق داده‌های آن، تمامی صرافیهای غیر متمرکز دارای درجه‌ای از متمرکز بودن، هستند. اما صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال دقیقا به چه معناست؟
اولا، این صرافیهای به شکلی مستقل و بدون نیاز به واسطه‌ها کار میکنند؛ به عبارت دیگر توسط هیچ شرکتی پشتیبانی نمی‌شوند و صرفا از فناوری بلاک چین استفاده میکنند. با این که سرور این صرافیها به شکلی متمرکز کنترل و اداره میشود اما تمامی تراکنش‌های آن غیر متمرکز هستند. دوما، صرافیهای غیر متمرکز به شکلی طراحی شده اند تا از دارایی‌های کاربران در برابر سرقت محافظت کنند. کاربران صرافیهای غیر متمرکز مانند صرافی یونی سواپ برخلاف مدل‌های متمرکز کنترل کاملی به دارایی‌های خود دارند.
سوما، شما برای ترید کردن و استفاده از خدمات صرافیهای متمرکز باید دارایی‌های خود را به کیف پول صرافی منتقل کنید. در صرافیهای غیر متمرکز ارز دیجیتال، تایید اعتبار معاملات با استفاده از امضا دیجیتال (Digital Signature) انجام میشود و به همین علت هم سرعت پردازش تراکنش‌های آنها از صرافیها متمرکز پایین‌تر است. همچنین، شما می‌توانید بدون نیاز به ذخیره کردن اطلاعات خصوصی خود از صرافیهای غیر متمرکز استفاده کنید. متاسفانه در حال حاضر، هیچ تکنولوژی برای ایجاد صرافیهای غیر متمرکزی که بتوانند حجم زیادی از تراکنش‌های را به راحتی پردازش کنند، وجود ندارد.
مزایای صرافی غیر متمرکز
ناشناس بودن
برخلاف صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال که هنگام افتتاح حساب یا استفاده از خدمات شما را ملزم به احراز هویت (KYC) میکنند، صرافیهای غیر متمرکز ناشناس هستند و از حریم خصوصی کاربران خود حفاظت میکنند.
بدون خطر هک
صرافیهای غیر متمرکز جایگزین مناسبی برای کابرانی هستند که نسبت به هک شدن و از دست دادن سرمایه‌های خود نگران می‌باشند. در حقیقت، شما در این صرافیها نیازی به انتقال داراییها ندارید و تمامی تراکنش‌های خود را از طریق یک کیف پول متصل به صرافی انجام می‌دهید.
جلوگیری از دستکاری بازار
استفاده از ساختار شبکه همتا به همتا (P2P) در صرافیهای غیر متمرکز، کاربران را در برابر دستکاری قیمت‌‌های بازار محافظت می‌کند.
معایب صرافی غیر متمرکز
عدم پرداخت با فیات
شاید بزرگترین عیب صرافیهای غیر متمرکز، عدم امکان خرید ارزهای دیجیتال با استفاده از پول فیات باشد. نبود این ویژگی برای کاربرانی که برای اولین‌بار می‌خواهد رمز ارزهایی مانند بیت کوین بخرند یا دارایی‌های ارز دیجیتال خود را به پول نقد تبدیل کنند، بسیار آزار دهنده است.
پیچیدگی
از آنجایی که صرافیهای متمرکز برای انجام معاملات خود از پلتفرم‌های اختصاصی استفاده میکنند، رابط کاربری جذابی به کاربران خود ارائه می‌دهند. صرافیهای غیر متمرکز رابط کاربری پیچیده‌تری دارند و معمولا امکان بازیابی رمز عبور کیف پول در صورت از بین رفتن، در این صرافیها وجود ندارد.
نقدشوندگی
در حال حاضر، سرمایه‌گذارن و معامله‌گران تنها یک درصد از تراکنش‌های خود را از طریف صرافیهای غیر متمرکز ارز دیجیتال انجام می‌دهند. بنابراین، بسیاری از صرافیهای غیر متمرکز با مشکل کبود نقدینگی و عدم نقدشوندگی دارایی‌های کاربران مواجه می‌شوند.
ویژگی‌های بهترین صرافی ارز دیجیتال
تعداد ارزها
تعداد ارزهای دیجیتالی که می‌توانید آنها را مبادله کنید در صرافیهای مختلف متفاوت است. اگر به تازگی وارد بازار ارزهای دیجیتال شده باشید، احتمالا فقط به دنبال بیت کوین یا چند ارز محبوب دیگر هستید. فراموش نکنید که صرافیهای بزرگتر، پلتفرم‌های پیچیده‌تری هستند و نیاز به تجربه و زمان بیشتری برای استفاده دارند.
امنیت
نبود مقررات قانونی و نظارت دولتی، حوزه صرافیهای ارز دیجیتال را برای کلاهبردارن بسیار جذاب کرده است. همیشه پیش از انتخاب صرافی، تحقیق و بررسی‌های لازم را انجام دهید تا نسبت به امنیت صرافی مطمئن شوید. در بررسی‌های خود ویژگی‌هایی مانند احراز هویت دو عاملی (۲FA)، رمزنگاری داده، استفاده از کیف پول سرد و نظرات کاربران در شبکه‌های اجتماعی را در نظر بگیرید.
کامزد
کارمزد خدمات صرافیها با گذشت زمان و افزایش رقابت در بازار استاندار شده و به مرور کاهش خواهد یافت. اما در حال حاضر، طیف گسترده‌ای از صرافیها با هزینه‌ها و کارمزد‌های متفاوت وجود دارند. برخی صرافیها به دلیل ارائه ویژگی‌هایی خاص کامزد بیشتری دریافت میکنند، برخی از صرافیها انجام معاملات بدون کمیسیون را فراهم میکنند و برخی دیگر نیز کارمزد خود را از برداشت داراییها دریافت میکنند. با وجود تمام این تفاوت‌ها، کارمزد بیشتر صرافیهای ارز دیجیتال بین ۰.۱ تا ۱ درصد هر معامله است.
امکانات مالی
برخی از صرافیهای ارز دیجیتال امکان درخواست وام (Loan) یا قرض (Borrow) را برای کاربرانی که از ویژگی معاملات مارجین و فیوچرز استفاده میکنند، فراهم کرده اند. همچنین، صرافی‌هایی که هستند که به کاربران اجازه می‌دهند تا با استفاده از پول فیات، ارزهای دیجیتال معامله کنند.
نرم افزار موبایل
به عقیده‌ی بسیاری از افراد تاثیرگذار، ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین آینده پول و بازارهای مالی هستند. داشتن یک نرم افزار قدرتمند و کاربر پسند میتواند انجام معاملات شما را راحت و مدیریت داراییها و سرمایه گذاری شما را آسان‌تر کنید.
خدمات مشتریان
وجود خدمات مشتریان و پشتیبانی خوب، مهمترین ویژگی است که باید در انتخاب یک صرافی ارز دیجیتال در نظر بگیرید. پشتیبانی ضعیف صرافی، هنگامی که حساب شما دچار مشکل شده و می‌خواهید ترید انجام دهید میتواند تجربه‌ای ناخوشایند باشد.
ویدیو بررسی تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
سوالات متداول
مهمترین تفاوت صرافی متمرکر با غیر متمرکز چیست؟
صرافی متمرکز توسط نهادی اداره میشود که بر روی دارایی کاربران نظارت و کنترل دارد؛ اما در صرافیهای DEX این نظارت و کنترل وجود ندارد.
مرتب سازی صرافیها در سایتهای مرجع مانند کوین مارکت کپ و کوین گیکو بر چه اساسی است؟
وبسایتهای مرجع برای مرتب سازی صرافیها از حجم معاملات روزانه آنها استفاده و آنها را بر اساس همین معیار، مرتب سازی میکنند.
