پول یا ارز فیات، پول صادر شده‌ای است که توسط دارایی فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمی‌شود، بلکه توسط دولتی که آن را صادر کرده است، پشتیبانی می‌گردد. ارزش پول فیات از رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده، به جای ارزش کالای اساسی، به‌دست می‌آید. اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای اصلی جهانی، ارزهای فیات هستند.
- ارز صادر شده توسط دولت که توسط کالایی مانند طلا پشتیبانی نمی‌شود به عنوان پول فیات شناخته می‌شود.
- از آنجایی که بانک‌های مرکزی می‌توانند میزان چاپ پول را با پول فیات تنظیم کنند، قدرت بیشتری بر اقتصاد دارند.
- اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار ایالات متحده، ارزهای فیات هستند.
- دولت‌ها می‌توانند بیش از حد پول فیات چاپ کنند که در نتیجه‌ی آن تورم افزایش می‌یابد.
آشنایی با پول فیات fiat
اصطلاح فیات یک کلمه لاتین است که به معنای “آن را باید” یا “اجازه دهید انجام شود” است. ارزهای فیات فقط به این دلیل ارزش دارند که دولت از آن‌ها حمایت می‌کند. آن‌ها به خودی خود هیچ فایده‌ای ندارند.
دولت‌ها با ایجاد (Mint) کوین‌هایی از یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره و یا چاپ پول‌های کاغذی که برای مقدار مشخصی از یک کالای باارزش بازخرید می‌شوند، پول‌های فیات را ایجاد کردند. از سوی دیگر، فیات غیر قابل تبدیل است و نمی‌توان آن را بازخرید کرد، زیرا هیچ کالای پشتوانهای از آن پشتیبانی نمی‌کند.
از آنجایی که پول فیات به ذخایر واقعی، مانند ذخیره ملی طلا یا نقره مرتبط نیست، در برابر تورم آسیب‌پذیر است و در مقابل آن، بی‌ارزش می‌شود. نرخ تورم در برخی از بدترین شرایط، مانند مجارستان پس از جنگ جهانی دوم، می‌تواند در یک روز چهار برابر شود.
علاوه بر این، اگر شهروندان اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، ارز ارزش خود را از دست خواهد داد. این ارز یا ارزی که پشتوانه آن طلاست بسیار متفاوت ست. آن دسته از ارزها به دلیل تقاضا برای طلا در جواهرات و تزئینات و همچنین در ساخت وسایل الکترونیکی، کامپیوتر‌ها و وسایل نقلیه هوافضا، ارزش ذاتی دارند.
تاریخچه پول فیات در آمریکا
دلار آمریکا هم پول فیات و هم ارز قانونی است و هم برای بدهی‌های خصوصی و هم دولتی پذیرفته می‌شود. هر سکه‌ای که دولت آن را ارز قانونی تعیین کند، ارز قانونی محسوب می‌شود. بسیاری از دولت‌ها یک ارز فیات ایجاد می‌کنند و سپس با تنظیم آن به عنوان استاندارد پرداخت بدهی، آن را به ارز قانونی تبدیل می‌کنند.
پیش از این، پول ایالات متحده توسط طلا (یا نقره) پشتیبانی می‌شد. با تصویب قانون بانکداری اضطراری در سال ۱۹۳۳، دولت فدرال به شهروندان اجازه مبادله پول نقد با طلای دولتی را متوقف کرد. زمانی که ایالات متحده عرضه طلا به سایر کشور‌ها را در ازای پول ایالات متحده متوقف کرد، استاندارد طلا به پایان رسید.
از آن زمان به بعد، دلار‌های آمریکا توسط اعتبار کامل دولت، پول قانونی برای همه بدهی‌ها، دولتی و خصوصی حمایت می‌شوند، اما قابل بازخرید با پول قانونی در خزانه داری ایالات متحده یا هیچ فدرالی نیستند. بنابراین دلار در حال حاضر به‌جای مناقصه قانونی که می‌تواند با طلا، نقره یا هر کالای دیگری مبادله شود به عنوان پول مجاز شناخته می‌شود.
مزایا و معایب پول فیات (Fiat)
پول فیات اگر بتواند نقش‌هایی را که یک کشور در واحد پولی خود به آن نیاز دارد (مانند ذخیره ارزش، ارائه یک حساب عددی و تسهیل مبادلات) انجام دهد، بسیار مفید است؛ همچنین از اعتبار خوبی برخوردار است، به این معنا که تولید آن از ارزی که مستقیما به کالا وابسته است، مقرون به‌صرفه‌تر است.
ارزهای فیات در قرن بیستم بعد از اینکه دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به دنبال محافظت از اقتصاد خود در برابر شدیدترین تأثیرات رونق و رکود طبیعی چرخه اقتصادی بودند، به محبوبیت رسیدند.
از آنجایی که پول واقعی مانند طلا منبع کمیاب یا پایدار نیست، بانک‌های مرکزی کنترل بسیار بیشتری بر عرضه آن دارند و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا عوامل اقتصادی از جمله عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ‌های بهره و سرعت پول را دستکاری کنند. به عنوان مثال، فدرال رزرو در ایالات متحده وظیفه دوگانه‌ای دارد که نرخ بیکاری و تورم را پایین نگه دارد.
مزایای دیگر
- به بانک‌های مرکزی کنترل بیشتری بر اقتصاد می‌دهد.
- انعطافپذیری بیشتری را فراهم می‌کند.
- درآمد برای دولت (سینیورژ)
از سوی دیگر، بحران وام مسکن در سال ۲۰۰۷ و فاجعه مالی همراه با آن، انتظارات را که بانک‌های مرکزی می‌توانند از مقررات عرضه پول برای جلوگیری از رکود یا رکود‌های مهم استفاده کنند، کاهش داد. به دلیل مقدار محدود طلا، ارز مربوط به طلا اغلب از پول فیات پایدارتر است. بنابراین عرضه نامحدود، پول فیات پتانسیل بیشتری برای تشکیل حباب‌ها فراهم می‌کند.
معایب دیگر
- هیچ راهی برای محافظت از اقتصاد وجود ندارد.
- امکان به وجود آمدن حباب
- آسیب‌پذیر در مقابل تورم
ابرتورم؛ اصلی‌ترین مشکل پول فیات
در اوایل دهه ۲۰۰۰، کشور آفریقایی زیمبابوه نمونه‌ای از بدترین ابرتورم را تجربه کرد. بانک مرکزی این کشور در واکنش به مسائل عمده اقتصادی شروع به چاپ پول با نرخ هشداردهنده‌ای کرد که در نتیجه تورم فوق‌العاده ایجاد شد.
به گفته کارشناسان، پول این کشور در آن زمان ۹۹.۹ درصد از ارزش خود را از دست داد. با افزایش سریع قیمت‌ها، مصرف‌کنندگان موظف بودند کیسه‌های پول نقد را فقط برای خرید مایحتاج اولیه حمل کنند. دولت زیمبابوه موظف به ایجاد اسکناس ۱۰۰ تریلیون دلاری زیمبابوه در اوج بحران بود. ارزهای خارجی در نهایت از نظر محبوبیت از دلار زیمبابوه پیشی گرفتند.
چرا پول فیات ارزشمند است؟
برخلاف پول‌های مبتنی بر کالا مانند سکه‌های طلا یا اسکناس‌های کاغذی قابل بازخرید برای فلزات گرانبها، پول فیات کاملاً توسط دولت ایجادکننده آن حمایت می‌شود. یکی از دلایل این امر این است که دولت‌ها به شما برای پرداخت مالیات با ارزهای فیات صادر شده نیاز دارند.
مردم در ازای این پول فیات، مالیات پرداخت می‌کنند، کسانی هم که از مالیات فرار کنند، با مجازات‌های شدید و یا زندان مواجه خواهند شد. سایر تئوری‌های پول، مانند نظریه اعتبار، استدلال می‌کنند که چون همه پول یک رابطه اعتباری و بدهی است، مهم نیست که توسط چیزی پشتیبانی شود تا ارزش خود را حفظ کند.
چرا اقتصاد‌های جدید از پول فیات حمایت می‌کنند؟
تا قبل از قرن بیستم، اکثر کشور‌ها به نوعی از استاندارد طلا یا پشتوانه کالایی استفاده می‌کردند. حجم محدود طلایی که از معادن و انبار‌های بانک مرکزی خارج می‌شد، نتوانست با ارزش جدیدی که ایجاد شده بود، هماهنگ شود و باعث اختلالات جدی در بازارها و تجارت جهانی شد؛ زیرا تجارت و امور مالی بین‌المللی در مقیاس وسیع رشد می‌کند.
پول فیات به دولت‌ها انعطاف بیشتری برای مدیریت پول خود، تنظیم سیاست‌های پولی و ثبات بازارهای جهانی می‌دهد؛ همچنین امکان بانکداری ذخایر کسری را فراهم می‌کند که به بانک‌های تجاری امکان می‌دهد ذخایر نقدی خود را دو برابر کنند تا خواسته‌های وام‌گیرندگان را برآورده کنند.
جایگزین پول فیات چیست؟
امروزه تقریباً هر کشوری دارای پول فیات به عنوان پول قانونی است. در حالی که طلا و سکه‌های طلا را می‌توان خرید و فروش کرد، اما آن‌ها به ندرت مبادله می‌شوند یا برای خرید‌های معمولی استفاده می‌شوند و بیشتر یک دارایی قابل جمع‌آوری هستند. ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین، در دهه گذشته به عنوان تهدیدی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات به وجود آمده‌اند. با این حال، علیرغم علاقه و پذیرش، به نظر نمی‌رسد این دارایی‌های مجازی نقش پول را بازی کنند.
آیا پول فیات منجر به ابرتورم می‌شود؟
در دولت‌هایی که پول خود را ایجاد می‌کنند، همیشه احتمال بروز ابرتورم وجود دارد. با این حال، بیشتر کشور‌های توسعه یافته تنها از تورم متوسط رنج می‌برند. در واقع، تورم پایین به عنوان محرک مثبت رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود، زیرا افراد را تشویق می‌کند که پول خود را به جای بیکار نشستن و از دست دادن قدرت خرید در طول زمان صرف کار کنند.
اکثر بانک‌های مرکزی مدرن مسئولیت حفظ یک ارز به طور کلی قوی و باثبات را بر عهده دارند، چرا که کاهش ارزش یک ارز برای تجارت و تأمین مالی مخرب است. اما در پاسخ با سؤال بالا می‌توان گفت در حقیقت، ابرتورم در طول تاریخ رخ داده است. حتی زمانی که پول بر پایه فلزات گرانبها بود. همه ابرتورم‌های اخیر با یک فروپاشی اساسی در بخش تولید واقعی کشور و یا بی‌ثباتی سیاسی آغاز شده است.
سوالات متداول
پول فیات (Fiat) چیست؟
پول یا ارز فیات، توسط یک دولت صادر شده و پشتوانهای مانند طلا و نقره و… ندارد.
مزایای پول فیات چیست؟
تولید مقرونبهصرفهتر، دارای انعطافپذیری بیشتر، درآمد برای دولت، کنترل بیشتر بر اقتصاد توسط بانک مرکزی
آیا بیت کوین می‌تواند جایگزین مناسبی برای فیات باشد؟
بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، طی دو دهه گذشته به عنوان یک تهدید برای ماهیت تورمی ارزهای فیات به وجود آمدند؛ اما علیرغم پذیرش مردم، احتمال کمی وجود دارد که بتواند نقش پول را بازی کند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
