برای مبارزه با مسائل اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا، بانکهای مرکزی چندین کشور، سیاست‌های پولی تهاجمی را اجرا کردند که یکی از آن‌ها تسهیل کمی بود. طی دو سال گذشته، بانکهای مرکزی تلاش کرده‌اند تا جایی که می‌توانند با اثرات اقتصادی محدودیت‌های مرتبط با بیماری همه‌گیر مبارزه کنند.
برای انجام این کار، اشکال مختلف سیاست پولی در مقیاس‌های بی سابقه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. در مقاله امروز، یکی از تهاجمی‌ترین شکل‌های سیاست پولی یعنی تسهیل کمی (QE) را مورد بحث قرار خواهیم داد.
تسهیل کمی (QE)
تسهیل کمی زمانی اتفاق می‌افتد که بانکهای مرکزی حجم زیادی از داراییها را خریداری میکنند. در حالی که هر کشور (یا بانک مرکزی) رویکرد متفاوت نسبت به این مفهوم دارد، اما به طور کلی این موضوع در تزریق سرمایه به اقتصاد خلاصه می‌شود. هدف امری دوگانه است؛ کاهش نرخ بهره (و در نتیجه تشویق هزینههای مصرف کننده) و افزایش قیمتها. ما QE را بر اساس نحوه عملکرد آن در اتحادیه اروپا (FED) توضیح خواهیم داد. زمانی که بانک مرکزی اروپا اوراق قرضه را از بانک‌ها خریداری می‌کند، این خریدها باعث افزایش قیمت اوراق و افزایش پول در دسترس بانک‌ها می‌شود.
در نتیجه‌ی افزایش قیمت اوراق قرضه و پول موجود، نرخ بهره کاهش می‌یابد و وام‌ها ارزان تر می‌شوند. این منجر به افزایش هزینه‌ها می‌شود؛ زیرا پس‌انداز کاهش می‌یابد و وام گرفتن پول ارزان‌تر می‌شود. با رشد مصرف و سرمایه گذاری، اقتصاد رونق قابل توجهی پیدا می‌کند. این مسئله به طور کلی مشاغل جدیدی نیز ایجاد می‌کند.
در نظر داشته باشید که QE بدون مشکل و کاستی نیست. به عنوان مثال، نرخ بهره فقط می‌تواند بسیار پایین بیاید. همانطور که در اتحادیه اروپا دیده‌ایم، نرخ‌های بهره منفی به حساب‌های دارای ارزش خالص بالاتر معرفی می‌شوند اما این مسئله هنوز یک پدیده نادر است. مشکل دیگر در این واقعیت نهفته است که با خرید بدهی در چنین مقیاسی، می‌توانید کسب‌وکارهای شکست خورده را برای مدت طولانی‌تری از آنچه که اقتصاددانان می‌گویند، زنده نگه دارید. آن‌ها استدلال میکنند که ماندن این مشاغل زمانی که تزریق سرمایه متوقف شود و همه مشاغل به یکباره شکست بخورند، مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.
همچنین QE یک چیز نسبتا جدید و تجربی است. با داده‌های کمی که در دنیای واقعی برای تعیین اثرات بلندمدت آن وجود دارد، اقتصاددانان در مورد اینکه آیا QE ابزار مناسبی برای این شغل است یا نه اختلاف نظر زیادی دارند؛ زیرا QE عموماً با تورم بالاتر همراه است.
تسهیل کمی در مقابل عملیات بازار باز
بسیاری از مردم عملیات بازار باز و QE را اشتباه می‌گیرند. در حالی که این دو بسیار شبیه هم هستند، تسهیل کمی در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر اتفاق می‌افتد. عملیات بازار باز به طور منظم انجام می‌شود، جایی که بانکهای مرکزی بخش‌های کوچکی از بدهی‌های کوتاه‌مدت دولت را می‌خرند تا نرخ بهره را پایین نگه دارند. این مفهوم تقریباً شبیه QE است، اما تفاوت آن در اندازه عملیات نهفته است. تسهیل کمی به عنوان یک واکنش اضطراری در مقیاس بزرگ در نظر گرفته می‌شود که در آن بانکهای مرکزی مقادیر زیادی (تریلیون‌ها دلار) سرمایه را به اقتصاد تزریق میکنند.
تسهیل کمی و تورم
این عملیات بزرگ معمولاً با ذخایر (پول‌هایی که از قبل وجود دارند) بانک مرکزی اتفاق می‌افتد. بنابراین ارتباط مکرر QE با چاپ پول نادرست است یا حداقل الان دیگر وجود ندارد. همانطور که قبلاً گفتیم، تعریف QE توسط بانک مرکزی اروپا اصلاح شده است. تا جایی که در مورد ایجاد پول از اصطلاح حرکت وجوه استفاده می‌کند.
همه ما می‌توانیم موافق باشیم که پول آفرینی بسیار شبیه چاپ پول است که با عبارات زیباتر بیان شده است. اقتصاددانان قبلاً نگران تمایل QE به ایجاد تورم بودند اما اکنون که پول اضافی برای حمایت از این خرید دارایی ایجاد می‌شود، همانطور که می‌بینیم همه چیز می‌تواند به سرعت از کنترل خارج شود. نمودار زیر (منبع از OECD) به‌روزترین نرخ‌های تورم را نشان می‌دهد که ایالات متحده با %۸.۰ CPI در مقایسه با مارس ۲۰۲۱ پیشتاز است. این نکته مهم است، زیرا تورم تا قبل از این بین ۱-۲% در نوسان بود. در نتیجه، به نظر می‌رسد اتفاق نظر این است که این نرخ‌های تورم بالاتر از حد نرمال عمدتاً ناشی از QE بوده‌اند. برخی از کارشناسان در این زمینه استدلال میکنند که تورم نیز به دلیل مشکلات زنجیره تامین جهانی ناشی از قفل شدن شهرهای بندری است.
تورم و QE تنها دو چیز نیستند که ارتباط نزدیکی با هم دارند. بیایید به عملکرد نزدک و زمان QE نگاه کنیم. ECB اولین بسته تسهیل کمی ۷۵۰ میلیارد یورویی خود را در ۱۸ مارس اعلام کرد. فدرال رزرو آن‌ها را شکست داد و اولین بسته بزرگ و جامع ۷۰۰ میلیارد دلاری QE را در ۱۵ آن ماه اعلام کرد، بانکهای مرکزی بازار سهام را نجات دادند.
چند روز بعد، بازارهای جهانی پایین آمدند و با سرعتی که قبلاً هرگز ندیده بودیم افزایش یافتند و برای بیش از یک سال با نرخی آهسته کاهش یافتند. همین شش ماه پیش، بانکهای مرکزی اعلام کردند که زمان کاهش سرعت چاپخانه‌ها و آغاز فرآیند به اصطلاح مخروطی شدن فرا رسیده است. برخلاف تصور رایج، این در واقع به این معنی نیست که ماشین‌های چاپ متوقف می‌شوند. در عوض، سرعت چاپ پول به سادگی کاهش می‌یابد. نمودار زیر نشان می‌دهد که QE و رشد نزدک چقدر با هم مرتبط هستند.
این که QE در دوره‌ای با عدم قطعیت سیاسی جهانی که در آن زنجیره‌های تامین غیرقابل تعمیر آسیب دیده اند، به پایان برسد به ما کمکی نمی‌کند. همزمان، بانکهای مرکزی نیز نرخ‌های بهره را به سمت بالا تنظیم میکنند که شکل دیگری از سیاست پولی در دسترس آن‌هاست. این زمان‌ها بسیار پیچیده هستند اما اگر می‌خواهید از قبل برنامه‌ریزی کنید، ایجاد یک درک اساسی از نیروهای محرک در پشت اقتصادها بسیار روشنگر و مفید است.
سوالات متداول
تسهیل کمی (QE) چه زمانی رخ میهد؟
زمانی که بانکهای مرکزی حجم زیادی از داراییها را خریداری میکنند.
هدف از خریداری حجم زیاد دارایی چیست؟
کاهش نرخ بهره (و در نتیجه تشویق هزینههای مصرف کننده) و افزایش قیمتها.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
