یکی از پرکاربردترین کلماتی که در دنیای ارزهای دیجیتال می‌شنوید، توکن است. این کلمه بار زیادی از مفاهیم حوزه ارزهای دیحیتال و به صورت کلی وب ۳.۰ را به دوش می‌کشد. در این مقاله، ما قصد داریم به انواع مختلف توکنهای موجود در صنعت کریپتوکارنسی بپردازیم. به‌علاوه، انواع کاربردهای یک توکن ابزار و تفاوت بین این نوع توکن و توکنهای سهام را بررسی خواهیم کرد. در نهایت، چند دسته توکن محبوب دیگر و کارایی و ارزش آن‌ها در صنعت را مورد بحث قرار خواهیم داد.
بررسی انواع توکن Token
قبل از پرداختن به انواع مختلف توکن، اجازه دهید ابتدا تفاوت بین توکن و کوین را برایتان توضیح دهیم. هر دارایی رمزنگاری روی یک شبکه بلاک چین عمل می‌کند. به طور دقیق، دارایی بومی شبکه بلاک چین یک کوین است؛ به عنوان مثال، بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، سولانا (SOL) و کاردانو (ADA) همه از نظر فنی، کوین بوده و دارایی اصلی بلاکچین خود هستند. برعکس، هر دارایی رمزنگاری دیگری که روی یک شبکه بلاک چین ایجاد شود، توکن محسوب می‌شود.
به عنوان مثال می‌توان به توکن Basic Attention (BAT) به عنوان یک توکن ERC-20 در اتریوم، پنکیک سواپ (CAKE) به عنوان یک توکن BEP-20 در شبکه هوشمند بایننس (BSC) و سرم (SRM) که با استفاده از استاندارد توکن SPL Solana کار می‌کند اشاره کرد. علاوه بر این، توکن‌ها می‌توانند ویژگی‌های چند شبکه‌ای با استانداردهای توکن قابل پذیرش برای سازگاری در شبکه‌های بلاک چین متعدد را داشته باشند.
بنابراین، توکن‌ها داراییهای رمزنگاری شده‌ای هستند که روی یک بلاک چین دیگر اجرا میشوند. ما می‌توانیم هزاران توکن رمزنگاری موجود را در دسته‌های مختلف دسته‌بندی کنیم. برای مثال، می‌توانید انواع توکن را در یک شبکه خاص طبقه‌بندی کنید (مثل توکنهای اکوسیستم آوالانچ) یا توکن‌هایی با ویژگی‌های عملکردی مشابه را در یک دسته قرار دهیم (مانند پلتفرم قرارداد هوشمند و توکنهای بازی برای کسب درآمد). همانطور که بازار کریپتو گسترش می‌یابد، ویژگی‌های خاص و کاربرد توکن‌ها در پروژه‌های نوآورانه‌ی مربوط به آینده نیز افزایش می‌یابد.
۱. توکن Utility یا کاربردی چیست؟
فناوری منبع باز (اوپن سورس) بدون نیاز مجوز به بلاک چین‌ها و داراییهای مربوطه نیرو می‌دهد، به این معنی که هر کسی می‌تواند توکن ایجاد کند. در نتیجه، هزاران پروژه ارز دیجیتال در دسترس است. با این حال صرفا به این دلیل که یک توکن وجود دارد، به این معنی نیست که ارزشمند نیز باشد. ارزش هر توکن یا دارایی رمزنگاری دیگر اغلب بر اساس عرضه و تقاضای آن است. اما مسلماً فاکتور مهم‌تر، کاربرد توکن است. عملیات‌ها و نقش‌های مختلفی وجود دارد که توکن‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. علاوه بر این، توکن‌هایی که نیازهای خاصی را در شبکه‌های بلاک چین برآورده میکنند، در مجموع می‌توانند به عنوان توکنهای کاربردی طبقه‌بندی شوند.
توکنهای کاربردی، به صورت ظاهری مانند هر ارز دیجیتال دیگر عمل میکنند. شما می‌توانید یک توکن کاربردی را در هر صرافی ارز دیجیتال بخرید، بفروشید و معامله کنید. البته اگر صرافی توکن را فهرست کرده باشد می‌توانید این کار را انجام دهید. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون انجام هیچ‌گونه اقدامی، یک توکن ابزار را HODL کنند. با این حال، بیشتر توکنهای ابزار یک طراحی توکنومیک را اجرا میکنند که برای شرکت در فعالیت‌های پلتفرم و عملیات توکن ابزار سودآورتر از نگه داشتن توکن است.
کاربردهای توکن Utility
توکنهای کاربردی می‌توانند طیف وسیعی از عملکردهای مختلف را داشته باشند. توکن چندکاربری یک دارایی رمزنگاری است که دارای چندین ویژگی و موارد استفاده است. توکنهای Utility اغلب برای امنیت و عملیات روان یک پروژه غیرمتمرکز نیز حیاتی هستند. به این ترتیب، به جای پروژه‌ای که بصورت متمرکز و در ابعاد کوچک اجرا می‌شود، توکنهای ابزار پروژه‌ها را قادر می‌سازند تا در سطح جهانی توزیع شده و بر تمرکززدایی تمرکز کنند.
-
حاکمیت
یکی از کابردهای توکن ابزار دادن حق حاکمیت به دارندگانش برای برخی از عملیات خاص در پلتفرم است. هر پروژه بلاک چین زیرساخت حاکمیتی خاص خود را با پارامترهای تعیین کننده دارد. با این حال، اغلب اوقات، حاکمیت غیرمتمرکز شامل الزامات مربوط به توکن ابزار یا توکن حاکمیتی است. برخی از پروژه‌ها به گونه‌ای عمل میکنند که یک توکن برابر با یک رای است. اغلب، دارندگان توکن باید داراییهای خود را در یک پروتکل حاکمیتی به اشتراک بگذارند تا بتوانند در مورد به روز رسانی‌های یک پلتفرم رای دهند.
در مواقع دیگر، پروژه‌ها به حداقل مقداری از توکن نیاز دارند که بتوانند یک رأی را به صندوق بیندازند. علاوه بر این، هر پروژه متفاوت عمل می‌کند. ارائه حقوق حاکمیتی با توکن کاربردی یک ویژگی ارزشمند است زیرا جامعه به سمت دنیای غیرمتمرکزتر تکامل می‌یابد و این اجازه را می‌دهد تا یک پروژه با توجه به کاربرانش تکامل یافته و رشد کند و به شرکت‌کنندگان به ازای وفاداری و تعهد آن‌ها پاداش دهد. حاکمیت غیرمتمرکز راه مثبتی برای تسهیل دسترسی، رشد و پایداری پروژه‌های بلاک چین است.
-
امنیت شبکه
یکی دیگر از موارد استفاده حیاتی برای توکن ابزار، تضمین امنیت شبکه در بلاک چین با استفاده از پروتکل اثبات سهام (PoS) است. اولین بلاک چین (بیت‌کوین) و بسیاری از پروژه‌های در حال انجام از یک مدل اثبات کار (PoW) استفاده میکنند که از نظر محاسباتی فشرده است. PoS به‌عنوان جایگزینی برای PoW معرفی شد که به نودها نیاز دارد تا دارایی‌ها را به اشتراک بگذارند و در فعالیت‌های اجماع شبکه به جای صرف مقادیر زیاد انرژی مانند PoW، مشارکت داشته باشند. در نتیجه، شبکه‌هایی که از PoS استفاده میکنند بیش از ۹۹.۹٪ انرژی کمتری مصرف میکنند!
علاوه بر صرفه جویی در انرژی، مدل‌های اجماع PoS ایمن‌تر از PoW هستند. همچنین مستعد حمله ۵۱ درصدی نیز نیستند. همچنین، بسیاری از پروژه‌ها به دارندگان توکن کاربردیشان اجازه می‌دهند تا داراییهای خود را به نودهای اعتبارسنجی موجود واگذار کنند. به این ترتیب، دارندگان توکن ابزار پروژه می‌توانند بدون برآورده کردن معیارها و نیازهای اعتبارسنجی کامل، به امنیت شبکه کمک کنند. بنابراین، هر دارنده توکن ابزار پروژه PoS پتانسیل تاثیرگذاری بر قدرت شبکه را دارد.
-
هزینه گس و کارمزد معاملات
به طور کلی دو پرداخت مازاد برای تراکنش‌ها در صنعت کریپتو وجود دارد: هزینه گس و کارمزد تراکنش. اگر یک تابع قرارداد هوشمند را اجرا کنید که به طور مستقیم با یک بلاک چین در تعامل است (یعنی ارسال تراکنش)، باید هزینه انرژی مورد نیاز را نیز پرداخت کنید. در نتیجه، کاربران باید هزینه گس را برای پوشش انرژی لازم بپردازند. هر گونه سود باقیمانده به نود اعتبارسنجی/ماینر که تراکنش را تایید کرده است ارسال می‌شود. علاوه بر این، اگر کاربران با یک صرافی غیرمتمرکز یا متمرکز تعامل داشته باشند، ممکن است هر تراکنش با کارمزد همراه باشد. این در درجه اول برای پوشش حاشیه سود، توسعه و پایداری یک برنامه است.
یکی دیگر از ویژگی‌های عالی توکنهای ابزار، توانایی کاهش یا حذف هزینه‌های مشخص در پلتفرم‌های مختلف است. هر پروژه می‌تواند برای زمانی که کاربران توکن ابزار خود را نگه می‌دارند پارامترهای خاص خود را در مورد انحصار هزینه تنظیم کند. برخی از پروژه‌ها به کاربران کاهش هزینه‌های معاملاتی را با توکن ابزاری پیشنهاد میکنند. با کاهش قیمت، توکنهای بیشتری در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، برخی از پلتفرم‌ها ممکن است هزینه کارمزد تراکنش‌ها را برای دارندگان توکن ابزار آن حذف کنند (یا در واقع خودشان این هزینه را پوشش دهند).
-
هویت
توکن کاربردی به صورت عمومی شفاف، امن و دارای سابقه تراکنش‌های تغییرناپذیر است. بنابراین، توکنهای ابزار می‌توانند به سازمان‌دهندگان پروژه اجازه دهند تا وفادارترین و جذاب‌ترین کاربران خود را تعیین کنند. این می‌تواند به طور قابل توجهی به کمپین‌های بازاریابی و روابط عمومی (PR) با بینش واقعی در مورد فعالیت‌های عملیاتی کمک کند. علاوه بر این، توکنهای ابزار می‌توانند به پروژه‌ها کمک کنند تا امتیازات و پاداش‌ها را برای فداکارترین کاربران خود به‌طور خودکار فراهم کنند.
برای مثال، پروژه‌ها می‌توانند پارامترها را به گونه‌ای تنظیم کنند که دارندگان پس از استیکینگ x مقدار از توکن‌ها برای تعداد y روز، پاداش دریافت کنند. از طرف دیگر، دارندگان توکن ابزار پروژه می‌توانند به رویدادها یا فعالیت ها دسترسی انحصاری داشته باشند. برخی از پروژه‌ها به‌طور خودکار دارندگان توکنهای کاربردی را واجد شرایط ایردراپ قرار می‌دهند یا به کاربران اجازه می‌دهند توکنهای خود را با بلیط‌های قرعه‌کشی معاوضه کنند (مانند پنکیک سواپ). همچنین، داشتن توکن ابزاری می‌تواند به کاربران در هنگام خرید دارایی‌ها از بازار توکن غیرقابل تعویض (NFT) تخفیف بدهد.
۲. توکن سهام چیست؟
اکنون که انواع کاربردی را که یک توکن ابزاری می‌تواند داشته باشد را درک کردیم، بیایید بررسی کنیم که چگونه این توکن با توکنهای سهام تفاوت دارد. توکنهای کاربردی و توکنهای سهام گاهی به جای هم به کار برده میشوند. با این حال، این تعریف کاملا دقیق نیست. در حالی که توکنهای کاربردی و سهام دارای ویژگی‌های مشابهی هستند، تفاوت‌های اساسی بین این دو نیز وجود دارد. اول، توکنهای ابزار یک شرکت به صورت عمومی و از طریق عرضه اولیه کوین (ICO) توزیع میشوند. در حالی که توکنهای سهام از مدل توزیع پیشنهادات توکن سهام (ETOs) استفاده میکنند.
توکنهای سهام شکلی از توکن امنیتی هستند که نشان‌دهنده حقوق صاحبان سهام در یک دارایی اساسی (معمولاً یک سهم) است که به صورت دیجیتالی در یک بلاک چین ثبت می‌شود. علاوه بر این، شرایط و ضوابط قرارداد و حقوق صاحبان سهام در خود توکن تنظیم می‌شود. برای مثال، داشتن یک توکن سهام می‌تواند فرد را قادر به داشتن حق حاکمیت و حق اشتراک داراییهای اساسی کند. از سوی دیگر، توکنهای سهام ممکن است فقط از عملکرد قیمتی سهام دارایی پایه پیروی کنند. به این ترتیب، توکنهای سهام نزدیک‌تر به توکنهای مشتقه عمل میکنند تا توکنهای کاربردی. با این وجود، توکنهای سهام برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند بدون مسئولیت‌های مالکیت کسب سود کنند، مناسب هستند.
اکنون که هم توکنهای سودمند و هم توکنهای سهام را درک می‌کنیم، بیایید گروه‌های مختلف دیگری از انواع توکن‌ها را در صنعت ارزهای دیجیتال با هم بررسی کنیم. ما موارد زیر را بر اساس ماهیت اساسی و ویژگی‌های عملکردی توکن‌ها را دسته‌بندی کرده‌ایم.
۳. توکن غیر قابل تعویض (NFT)
ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات معمولی که همه با آن آشنا هستند داراییهای قابل تعویض محسوب میشوند. دارایی قابل تعویض به طور خلاصه به این معناست که یک اسکناس پنج دلاری یا یک اونس طلا در جیب شما به اندازه اسکناس پنج دلاری یا یک اونس طلا در جیب شخص دیگری در سراسر جهان ارزش دارد. این دارایی‌ها به طور سنتی به واحدهای کوچکتر تقسیم میشوند و وسیله‌ی ایده آل برای معاملات هستند.
برعکس، داراییهای غیرقابل تعویض در نوع خود بی نظیر هستند. علاوه بر این، NFTها قطعات کدی هستند که به صورت دیجیتالی یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها را نشان می‌دهند. به این ترتیب، NFT ابزار ارزشمندی در زنجیره تامین، مراقبت‌های بهداشتی، انرژی و صنایع املاک و مستغلات خواهد بود که داراییهای دیجیتال نامشهود مانند موسیقی، گرافیک و آثار هنری را نشان می‌دهد. NFTها به طور فزاینده‌ای در حوزه‌های مالی، اوراق قرضه و کالاهای توکن شده محبوب میشوند.
۴. توکن شاخص
یکی دیگر از انواع توکن، توکن شاخص است. توکن شاخص یک دارایی منفرد و با ارزش است که تحت تاثیر مجموعه‌ای زیربنایی از نشانه‌های دیگر قرار دارد. علاوه بر این، توکنهای شاخص معمولاً درصد کمی از بسیاری از پروژه‌ها را تشکیل می‌دهند تا به سرمایه‌گذاران اجازه دهند به طور همزمان در معرض چندین پروژه امیدوارکننده قرار بگیرند. به عنوان مثال، قیمت توکن شاخص NFTI (شاخص توکن غیرقابل تعویض) با توجه به ارزش چندین پروژه NFT و متاورس موجود حرکت می‌کند.
۵. استیبل کوینها
استیبل کوینها جایگاه و کاربرد خاص خود را در صنعت ارزهای دیجیتال دارند. بر این اساس، استیبل کوینها داراییهای رمزنگاری با قیمت ثابت نسبت به ارز یا کالای دیگر هستند. اغلب استیبل کوینها با دلار آمریکا مرتبط هستند. با این حال، استیبل کوینها را می‌توان به یورو، پوند انگلیس و دلار استرالیا در میان سایر ارزها متصل کرد.
استیبل کوینها در حفظ ثبات قیمت در طول نوسانات بازار، کاربرد ارزشمندی دارند. بر این اساس، بیشتر استیبل کوینها یک ذخیره‌ی پایدار و مهم از ارزش را برای سرمایه‌گذاران کریپتو فراهم میکنند که با استفاده از آن در معاملات سرمایه‌گذاری میکنند. برای اینکه یک استیبل کوین ارزش خود را حفظ کند، باید توسط دارایی دیگری با همان ارزش پشتیبانی شود. در غیر این صورت بی ارزش است. بنابراین، هنگام سرمایه‌گذاری در استیبل کوینها، مراقب باشید و تحقیقات خود را انجام دهید.
۶. توکن لیکویید استیکینگ
یکی دیگر از انواع توکن‌هایی که ممکن است در صنعت کریپتو با آن مواجه شویم، توکنهای لیکویید استیکینگ هستند. این نوع توکن‌ها، نشان‌دهنده داراییهای پایه هستند. به عنوان مثال، اگر علی ETH خود را در پروتکل سهامداری مرکب به اشتراک بگذارد، در ازای آن cETH دریافت خواهد کرد. حالا علی آزاد است تا از cETH خود مانند اتریوم معمولی استفاده کرده و آن را معامله کند. در عین حال به صورت اتریوم اصلی که در پروتکل قفل شده است، پاداش نیز دریافت می‌کند. به عنوان یک ویژگی جدید و خاص صنعت ارزهای دیجیتال، لیکویید استیکینگ به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران اجازه می‌دهد تا به طور همزمان چندین جریان درآمدی را از یک دارایی کسب کنند.
نتیجه گیری
هزاران پروژه مختلف ارز دیجیتال با صدها نوع مختلف توکن در دسترس هستند. کوینها و توکنهای رمزنگاری در بسیاری از اکوسیستم‌ها، عملکردها و فناوری‌های زیربنایی قابل دسته بندی هستند. بر این اساس، توکن ابزار دارایی است که خدمات یا عملکرد مفیدی را برای دارنده، پلتفرم بومی یا هر دو ارائه می دهد. به عنوان مثال، توکنهای ابزار می‌توانند برای حاکمیت، امنیت شبکه، هویت و بهبود تجربه کاربر استفاده شوند.
سوالات متداول
تفاوت توکن کاربردی و سهام چیست؟
توکنهای کاربردی به صورت عمومی و از طریق عرضه اولیه کوین توزیع میشوند، توکنهای سهام از مدل توزیع پیشنهادات توکن سهام استفاده میکنند.
استیبل کوین چیست؟
استیبل کوینها داراییهای رمزنگاری با قیمت ثابت نسبت به ارز یا کالای دیگر هستند.
توکنهای لیکویید استیکینگ نشان‌دهنده چه چیزی هستند؟
این نوع توکن‌ها، نشان‌دهنده داراییهای پایه هستند که به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران اجازه می‌دهد تا به طور همزمان چندین جریان درآمدی را از یک دارایی کسب کنند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
