دنیای ارزهای دیجیتال از دو گروه مختلف از کاربران تشکیل شده است؛ سفارش گذار (Maker) و سفارش بردار (Taker) که در بازار به آنها در اصطلاح میکر و تیکر می‌گویند. شناسایی این دو گروه می‌تواند به شما در بهبود عملکرد معاملاتتان کمک کند. یکی از مهم ترین فواید درک مفهوم میکر و تیکر، در محاسبه کارمزد صرافی است. در بسیاری از صرافی ها، کارمزد (Fee) محاسبه شده با هم متفاوت است. در مطلبی که پیش روی شماست، این مفاهیم به همراه مثال، توضیح داده شده است.
میکر و تیکر در صرافی متمرکز و غیر متمرکز
شناخت انواع صرافی‌های از دیجیتال و مکانیزم آنها، درک مفهوم میکر و تیکر را ساده تر میکند. به صورت کلی، دو نوع صرافی وجود دارد که شامل صرافی متمرکز و غیر متمرکز است. ساز و کار Maker و Taker که دو اصطلاح در ارزهای دیجیتال هستند، در این صرافی‌ها تقریبا به یک شکل است با این تفاوت که صرافی های غیر متمرکز از فناوری جدیدتری به اسم «بازارساز خودکار» استفاده می‌کنند. فناوری بازارساز خودکار (Automated Market Maker) به قلب تپنده صرافی غیر متمرکز مشهور است. علی رغم استفاده از تکنولوژی های به روزتر، متاسفانه به دلیل برخی از مشکلات فنی و پشتیبانی موجود در این صرافی‌ها، کاربران، علاقه زیادی به استفاده از این نوع صرافی ها ندارند.
طبق آمار رسمی وبسایت CoinMarketCap، بیش از ۹۰ درصد صرافی ها به صورت متمرکز اداره می‌شوند و به همین دلیل در این مطلب میکر و تیکر در صرافی متمرکز، بیشتر مورد توجه است. بنابراین؛ با آشنایی با روند کار صرافی متمرکز، می‌توانید درک بهتری از مفهوم Maker و Taker داشته باشید.
مکانیسم به کار رفته در صرافی های متمرکز بر پایه دفتر سفارشات (Order Book) است. برای خرید و فروش رمز ارز در این صرافی ها، کاربران باید سفارش خرید و فروششان را با ذکر مبلغ و مقدار، در دفتر سفارشات ثبت کنند. موتور تطبیق خودکار موجود در صرافی، بر اساس قیمت های پیشنهادی، سفارشات را با یکدیگر تطبیق می‌دهد و به همین سادگی سفارش کاربر تکمیل میشود.
برای آشنایی بیشتر با دفتر ثبت سفارشات، می‌توانید با لمس این لینک، با دفتر سفارشات صرافی بزرگ و معتبر بایننس (Binance) آشنا شوید. در حال حاضر که این صرافی ایرانیان را به طور کامل تحریم کرده است، پیشنهاد می کنیم که به دنبال صرافی های جایگزین بایننس باشید.
میکر و تیکر به زبان ساده
به خلاصه ترین حالت می‌توان گفت؛ به کاربری که سفارش خرید یا فروش را ثبت میکند، سفارش گذار (Maker) و به کاربری که سفارش را انتخاب میکند، پذیرنده سفارش (Taker) می‌گویند. اگر این تعریف برای شما گنگ و نامفهوم است، جای نگرانی نیست! برای درک بهتر، لازم است با برخی از مفاهیم بازار کریپتوکارنسی آشنا شوید؛ به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم که ادامه این مقاله را مطالعه کنید.
سفارش محدود (Limit Order) و سفارش بازار (Market Order)
تمام پیشنهادات خرید و فروش بر روی دفتر سفارشات ثبت میشود. سفارش های تکمیل شده در این دفتر، معمولا معیار تعیین قیمت دارایی ها هستند. سوال اینجاست که این توضیحات به مفهوم میکر و تیکر چه ربطی دارد؟ فرض کنید که در کیف پول یک شخص فرضی به نام دانیال، ۳ عدد بیت کوین وجود داشته باشد. در حالیکه قیمت هر واحد بیت کوین ۴۸ هزار دلار است، دانیال قصد فروش یک عدد از کوین هایش را به قیمت ۵۰ هزار دلار دارد. او سفارش خود را ثبت میکند و هر زمان که خریداری حاضر به خریداری بیت کوین با قیمت مد نظر دانیال شد، سفارش تکمیل میشود (معامله انجام میشود).
پس از این معامله، قیمت بیت کوین در این صرافی، ۵۰ هزار دلار خواهد بود و تا زمان تغییر قیمت در معامله بعدی، ثابت خواهد ماند. به مثال بالا سفارش محدود (Limit Order) می‌گویند. برای تکمیل شدن این نوع سفارشات، یک سری قید و شرط باید رعایت شود که در زمان ثبت سفارش، بستر آن شرایط مهیا نیست. در مثال بالا، شرایط فروش بیت کوین با قیمت ۵۰ هزار دلار نیست و به محض فراهم شدن شرایط، معامله انجام میشود.
در مقابل، سفارش بازار (Market Order) وجود دارد که هیچ قیدی برای انجام شدن آن ها لحاظ نمی‌شود و تقریبا پس از ثبت سفارش، با اولین قیمت، معامله انجام میشود. برای مثال؛ زمانی که درخواست خرید یک بیت کوین را بدون قید و شرط (سفارش بازار) ثبت می‌کنید، صرافی یک بیت کوین با پایین ترین قیمت برای شما می‌خرد.
میکر ارز دیجیتال یعنی چه؟
کاربرانی که برای خرید و فروش رمز ارز، سفارش محدود ثبت می‌کنند و از این راه نقدینگی صرافی را بالا می‌برند، میکر یا بازار ساز (Maker) هستند. این کاربران با ثبت سفارشات خود، سهولت و سرعت انجام معاملات را افزایش می‌دهند. تفاوتی نمی‌کند که فروشنده یا خریدار باشید؛ اگر برای ثبت سفارشات خود قیدی مشخص کنید، جزو میکرها به حساب می‌آیید.
در بالا مثالی از فروش بیت کوین آورده ایم؛ برای خرید رمز ارز نیز، داستان مشابهی خواهیم داشت. برای مثال، در دفتر سفارشات قید می‌کنید:
«هرگاه، قیمت بیت کوین تا ۴۵ هزار دلار پایین آمد، آنگاه؛ یک بیت کوین برای من خریداری کن!»
بدیهی است که میکرها بلافاصله پس از ثبت سفارش به خواسته خود نرسند؛ چرا که ممکن است شرایط تعیین شده از سمت آن ها تا زمان فراهم شدن آن طول بکشد. کاهش مدت انتظار یک میکر تا تکمیل معامله، به فاکتوری به نام «نقدینگی» بستگی دارد. در ادامه به توضیح این مفهوم می‌پردازیم.
تیکر ارز دیجیتال یعنی چه؟
به آن دسته از کاربرانی که سفارش بازار را ثبت می‌کنند (برای سفارش خود، شرط و قید اعمال نمی‌کنند) تیکر یا پذیرنده سفارش (Taker) می‌گویند. بدیهی است که تیکرها (در صرافی هایی که نقدینگی نسبتا بالایی دارند) بلافاصله پس از ثبت سفارش، به خواسته خود می‌رسند.
پذیرنده سفارش، در واقع از سفارش های محدود تیکرها که در قبل ثبت شده است استفاده می‌کنند. بنابراین؛ میکرها با قرار دادن سفارش محدود، درخواست خود را در دفتر سفارشات ثبت می‌کنند و از سوی دیگر، تیکرها با ثبت سفارش بازار (قبول سفارش تیکرها)، معامله را انجام می‌دهند.
سفارش بازار در برخی از صرافی ها که از شهرت کمتری برخوردار هستند، معنایی ندارد و کاربران آن ها فقط امکان ثبت سفارش محدود را دارند. تکلیف میکر و تیکر بودن در این صرافی ها چیست؟ در این شرایط اگر سفارش شما تکمیل کننده درخواست محدودِ دیگری باشد، شما در نقش یک تیکر هستید.
نقدینگی (Liquidity) در صرافی ارز دیجیتال چیست؟
در چند پاراگراف قبل، تاثیر معاملات میکر و تیکرها را با میزان نقدشوندگی مشاهده کردید؛ اما این مفهوم به چه معناست؟ نقدینگی یعنی؛ میزان سادگی فروش یک کالا. به عبارت دیگر؛ فاصله زمانی بین نقطه اراده به فروختن یک کالا تا فروش آن هرچقدر کوتاه تر باشد، نقدینگی آن محصول بالاتر است. هر چقدر نقدینگی یک کالا بیشتر باشد، فروش یا مبادله آن راحت تر میشود. در بازاری که نقدینگی بالایی دارد، تقاضا برای خرید دارایی ها فراوان و همچنین عرضه دارایی، توسط فروشندگان زیاد است.
زمانی که حجم تراکنش ها در یک بازار بالا باشد، پایین ترین قیمت پیشنهادی خرید و بالاترین قیمت پیشنهادی فروش در محدوده ای کوچک و نزدیک به هم خواهد بود. در نتیجه؛ در بازاری که نقدینگی آن بالا است، شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش (تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش) بسیار کوچک خواهد بود.
در مقابل بازار با نقدینگی بالا، مارکت با نقدینگی پایین وجود دارد؛ در این بازار، برای فروش اجناس یا دارایی خود با قیمت منطقی و به صورت فوری، به مشکل برخواهید خورد و مجبور به کاهش دادن رقم مدنظرتان و فروش زیر قیمت بازار می‌شوید. شکاف قیمت در این بازار به نسبت شرایط قبل، بسیار زیاد است.
کارمزد معاملات برای میکر و تیکرها
صرافی ارز دیجیتال، در قبال خدمتی که به کاربران میکند، درصدی از مقدار تراکنش را به عنوان کارمزد برای خود نگه می‌دارد. نحوه محاسبه کارمزد در صرافی ها، مطلب بسیار مهمی است که دانستن آن می‌تواند به شما در انتخاب صرافی کمک کند. آنچه برای ما در اینجا اهمیت دارد، تفاوت اعمال کارمزد بین میکر و تیکر در صرافی ارز دیجیتال است.
در صرافی ها معمولا کارمزد کمتری از میکرها دریافت میشود، زیرا آن ها با ثبت سفارش محدود، به تامین نقدینگی صرافی کمک می‌کنند. قطعا یکی از مهم ترین معیارها برای انتخاب صرافی، میزان نقدینگی آن مجموعه است؛ بالا بودن نقدینگی برای صرافی ها بسیار مهم است و به همین دلیل، معمولا میکرها که عامل اصلی افزایش لیکوئیدیتی هستند، از تخفیف بیشتری بهره مند می‌شوند. در جدول پایین، نمونه‌ای از تفاوت کارمزد تیکر و میکر در معاملات اسپات صرافی اوکی اکس خارجی را مشاهده می‌کنید.
| level | حداکثر میزان کوین OKB در کیف پول صرافی | دارایی یا مجموع حجم معاملات ماهانه (دلار) | کارمزد میکر | کارمزد تیکر |
| Lv 1 | < 500 | < 100,000 / < 10,000,000 | ۰.۰۸۰% | ۰.۱۰۰% |
| Lv 2 | ≥ ۵۰۰ | < 100,000 / < 10,000,000 | ۰.۰۷۵% | ۰.۰۹۵% |
| Lv 3 | ≥ ۱,۰۰۰ | < 100,000 / < 10,000,000 | ۰.۰۷۰% | ۰.۰۹۰% |
| Lv 4 | ≥ ۱,۵۰۰ | < 100,000 / < 10,000,000 | ۰.۰۶۵% | ۰.۰۸۵% |
| Lv 5 | ≥ ۲,۰۰۰ | < 100,000 / < 10,000,000 | ۰.۰۶۰% | ۰.۰۸۰% |
معمولا در صرافی های مطرح و شناخته شده بین المللی، برای برخورداری از تخفیفات مربوط به میکر و تیکر بودن، باید از سطح کاربری (User Level) نسبتا خوبی برخوردار باشید. برای مثال در صرافی بایننس، کاربرانی که سطح کاربری آن ها در ساده ترین حالت ممکن (VIP0) باشد، از تخفیف میکر و تیکر بودن بهره مند نمی‌شوند.
جمع بندی
زمانی که دو معامله گر در بازار ارزهای دیجیتال با هم معامله می‌کنند، یکی از آن ها در نقش بازار ساز (Maker) و دیگری در نقش بازار پذیر (Taker) فعالیت میکند. از مهم ترین تفاوت هایی که میکر و تیکر با هم دارند، تفاوت کارمزد اعمالی از سوی صرافی برای آن ها است. به صورت خلاصه میشود گفت که میکر کسی است که یک سفارش خرید یا فروش را با قید کردن شرط یا شروط خاص ثبت میکند و تیکر کسی است که شرط های سفارش میکر را با معیارهای خود مناسب دیده و معامله را می‌پذیرد.
سوالات متداول
تیکر و میکر چیست؟
میکر به کاربری گفته می شود که سفارش خود را در صرافی ثبت میکند تا در صورت پیدا شدن کاربری دیگر که با شرایط تعیین شده موافق است (تیکر)، معامله برقرار شود.
کارمزد تیکر و میکر در صرافی ها چگونه است؟
در صرافی های مختلف نحوه محاسبه کارمزد متفاوت است؛ اما معمولا مقدار فی میکر، کمتر از میزان کارمزد تیکر برآورد میشود.
