ارزهای دیجیتال بانک مرکزی پتانسیل این را دارند که تراکنش‌های پول الکترونیکی همتا به همتا را با ارز فیات ترکیب کنند. CBDC یا ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، نمایش دیجیتالی از پول واقعی یک کشور هستند. اما این پول با پولی که در یک حساب بانکی دیجیتال نگهداری می‌شود و برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌شود چه تفاوتی دارد؟ چه دلیلی دارد که بسیاری از دولت‌ها به دنبال راه‌اندازی CBDCهای خود هستند؟ چه کشور‌هایی تا کنون استفاده از آن‌ها را آغاز کرده‌اند؟ در این مقاله قرار است به تمام این پرسش‌ها پاسخ دهیم و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را به طور کامل بررسی کنیم.
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست؟
CBDCها نسخههای دیجیتال ارز فیات یک دولت محسوب میشوند که مشابه استیبل کوین‌ها هستند، چرا که به یک ارز فیات با نسبت ۱:۱ متصل میشوند. با این حال استیبل‌کوین‌ها توسط شرکت‌های خصوصی مدیریت شده که توسط ارز صادرشده توسط بانک مرکزی یا معادل‌های نقدی پشتیبانی میشوند. آن‌ها این دارایی‌ها را نگه می‌دارند تا استیبل کوین‌هایشان به‌طور دقیق ارزش ارزهای فیات را نشان دهد.
به گفته صندوق بینالمللی پول (IMF) ارزهای دیجیتال بانک مرکزیها نوع جدیدی از پول قانونی به صورت دیجیتالی و صادر شده توسط بانک مرکزی یک کشور هستند. بانک‌های مرکزی به معنای واقعی کلمه دلار آمریکا یا پوند انگلیس را چاپ می‌کنند، بنابراین اسکناس‌های فیزیکی موجود در کیف پول شما معیار «شکل دیجیتال» را ندارند و پولی که به صورت دیجیتالی از طریق بانک خود منتقل می‌کنید، اساساً مجموعه‌ای از سپرده‌های الکترونیکی است که توسط دارایی‌های بانک تجاری تضمین می‌شود.
بیت کوین، محبوب‌ترین ارز رمزنگاری شده جهان، با دو مورد از شرایط ذکر شده در بالا مطابقت دارد: دیجیتال بودن و در حال حاضر پول نقد قانونی در السالوادور. از سوی دیگر، بیت کوین هیچ ارتباطی با “CB” در CBDC ندارد. چرا که بیت کوین از طریق بانک مرکزی السالوادور صادر نشده است. وکیل سابق IRS در ژوئن ۲۰۲۱ به Decrypt گفت که حتی اگر این بانک بیت کوین را به صورت انبوه استخراج کند، باز هم به عنوان انتشار پول به حساب نمی‌آید.
CBDCها چگونه کار می‌کنند؟
کشور‌ها از بلاک‌چین‌ها برای فناوری زیربنایی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی استفاده می‌کنند. با این تفاوت که بانک مرکزی دفتر کل را کنترل می‌کند. از سوی دیگر، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و قدرت مرکزی ندارند. CBDCها را می‌توان به روش‌های مختلفی توسط دولت‌ها استفاده کرد. از سوی دیگر، CBDCها بر اساس نمونه‌های اولیه، تمایل دارند بر روی کیف پول‌های موبایلی مشابه Apple Pay یا Google Wallet تمرکز کنند.
بانک مرکزی باهاما که به طور کامل یک CBDC را در اکتبر ۲۰۲۰، به همان روشی که دلار باهامایی صادر می‌کند، اجرا کرد. بانک مرکزی با همکاری ارائه‌دهندگان تجاری، زیرساخت احراز هویت KYC را که شهروندان باید از آن برای ایجاد کیف پول موبایلی استفاده کنند، حفظ می‌کند. در واقع ایده اصلی پشت پروژه این است که بارکد روی تلفن خود را اسکن کنید تا در فروشگاه خرید کنید یا به کیف پول موبایل دیگری پول ارسال کنید. Sand Dollars امکان پرداخت الکترونیکی همتا به همتا را بدون واسطه مانند حساب بانکی فراهم می‌کند.
چرا دولت‌ها به دنبال راه‌اندازی CBDC هستند؟
در گزارش سالانه خود (ژوئن ۲۰۲۱)، بانک تسویه حساب‌های بینالمللی به سه دلیل برای افزایش اخیر CBDCها اشاره می‌کند: توجه به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، بحث در مورد استیبل کوین‌ها و ورود فناوری بزرگ به امور مالی.
بانک مرکزی اروپا (ECB) نسبت به ورود کسب و کار‌های دیجیتالی بزرگ به امور مالی، مانند استیبل کوین دیم با حمایت فیس بوک ابراز نگرانی کرده است. بانک مرکزی اروپا با انتشار گزارشی در ژوئن ۲۰۲۱ اعلام کرد، کشور‌هایی که CBDCها را اجرا نمی‌کنند، ممکن است با تهدیداتی برای سیستم‌های مالی و استقلال پولی خود از سوی غول‌های فناوری خارجی که به طور بالقوه ارزهای مصنوعی را در آینده ارائه می‌دهند، مواجه شوند.
با این حال دلایل دیگری نیز وجود دارد. طبق تحقیقات مؤسسه و دانشکده آکچوئر، CBDC ممکن است به طور بالقوه به تسریع پرداخت پول در مواقع بحران کمک کند. صندوق بینالمللی پول نیز معتقد است CBDCها می‌توانند فراگیری مالی (financial inclusion) را افزایش دهند، زیرا افراد برای پرداخت با آن‌ها نیازی به حساب بانکی ندارند. این ویژگی بیشتر برای کشور‌هایی مانند اندونزی مناسب است، چرا که آن‌ها به بانک‌ها دسترسی ندارند.
در‌آوریل ۲۰۲۰، فن‌ییفی، معاون رئیس بانک مرکزی چین، اظهار داشت که یک CBDC استفاده غیرقانونی پول را به حداقل می‌رساند؛ زیرا پول فیزیکی ناشناس است و به راحتی جعل می‌شود. طبق گفته مسترکارت که سرمایه‌گذاری در پرداخت‌های الکترونیکی دارد، هزینه نگهداری ارز فیزیکی تا ۱.۵درصد تولید ناخالص داخلی یک کشور تخمین‌زده می‌شود. در نتیجه، دولت‌ها ممکن است با دیجیتالی شدن، اگر نه کاملاً دیجیتالی، پول زیادی را پس انداز کنند.
چه کشور‌هایی در حال کار روی CBDCها هستند؟
از آگوست ۲۰۲۱ تا به حال، ۸۱ کشور، از جمله مؤسسات پولی مانند اتحادیه اروپا، در حال کار بر روی یک پروژه CBDC خود هستند. آن‌ها ۹۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند. از این تعداد، تنها ۵ کشور CBDC را راه‌اندازی کرده‌اند. همه آن‌ها جزو جزایر کارائیب هستند: باهاما، سنت کیتس و‌نویس، آنتیگوا و باربودا، سنت لوسیا و گرانادا.
اکثر این کشور‌ها (حدود ۳۲ کشور) هنوز در مرحله تحقیق هستند. این مرحله زمانی است که بانک مرکزی از خود می‌پرسید که آیا واقعاً به CBDC نیاز داریم یا خیر. این شامل ایالات متحده نیز می‌شود که تحقیقات مربوط به دلار دیجیتال خود را زیر رادار نگه داشته است. علاوه بر این دولت‌ها وقت خود را صرف تحقیق درباره نگرانی‌های امنیتی مربوط به CBDC نیز می‌کنند.
۱۶ کشور در مرحله توسعه قرار دارند، این مرحله زمانی است که کشور‌ها شروع به توسعه اثبات مفاهیم و شروع تحقیقات می‌کنند. بانک ژاپن در‌آوریل ۲۰۲۱ مرحله اول مطالعه امکان‌سنجی ین دیجیتال (واحد پول ژاپن) خود را آغاز کرد. در همین حال، کره جنوبی در حال پیشبرد CBDC خود است که قرار بود در آگوست ۲۰۲۱ وارد مرحله آزمایشی شود.
۱۴ کشور دیگر اکنون در مرحله آزمایشی هستند، یعنی آن‌ها یک CBDC ساخته‌اند که در دنیای واقعی در حال آزمایش است. یوان دیجیتال در حال حاضر محبوب‌ترین ارز در حال آزمایش است. تا پایان ژوئن ۲۰۲۱، در بیش از ۷۰.۷۵ میلیون تراکنش، در مجموع ۳۴.۵ میلیارد یوان (۵ میلیارد دلار) استفاده شده است. به عنوان بخشی از تلاش خود برای آزمایش این فناوری و ایجاد سر و صدا میلیون‌ها یوان دیجیتال بین ساکنان توزیع شده است.
کرون الکترونیکی سوئد نیز از اول‌آوریل ۲۰۲۱ در مرحله آزمایشی قرار گرفت. به گفته فروشنده سازنده پلتفرم بلاک چین CBDC، کامبوج از جولای ۲۰۲۰ آزمایش CBDC را انجام داده است و هر کسی که شماره تلفن کامبوجی داشته باشد می‌تواند در آن شرکت کند. e-hryvnia اوکراین یکی دیگر از ارزهای مطرح است که دوره آزمایشی خود را از اوت ۲۰۲۱ آغاز کرد. بانک مرکزی این کشور در ژانویه ۲۰۲۱ با بنیاد توسعه Stellar که پشتیبان ارز دیجیتال (XLM) Stellar است، مشارکت کرد، اما مشخص نکرده است که آیا CBDC روی بلاک چین استلار خواهد بود یا خیر.
آینده ارزهای دیجیتال بانک مرکزی
در طی چند سال آینده، کشور‌های بیشتری CBDCها را ایجاد خواهند کرد. چین در حال حاضر پیشرو این مسیر است. در جریان المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن در ماه فوریه، چین یوان دیجیتال را معرفی خواهد کرد. در همین حال، برخی از سناتور‌های آمریکایی خواستار ممنوعیت دریافت یا استفاده از یوان دیجیتال توسط بازیکنان آمریکایی در طول این رویداد شدند و گفتند که ممکن است از آن برای جاسوسی از بازدیدکنندگان چینی در مقیاسی بی‌سابقه استفاده شود.
نگرانی در مورد حریم خصوصی در حال افزایش است. برخی از طرفداران CBDC ارزهای دیجیتال را به عنوان یک راه حل حفظ حریم خصوصی معرفی کرده‌اند. در ژوئن ۲۰۲۰، فابیو پانتا، عضو هیئت اجرایی ECB، استدلال کرد که یک یورو دیجیتال خصوصی‌تر از استیبل کوین‌های صادر شده خصوصی است؛ زیرا ما هیچ علاقه تجاری به ذخیره، مدیریت یا کسب درآمد از داده‌های کاربران نداریم.
از سوی دیگر، دیگران نگرانی خود را در مورد پیامد‌های حفظ حریم خصوصی CBDCها ابراز کرده‌اند، زیرا آن‌ها به مقامات اجازه می‌دهند تا جریان‌های پولی را در سطح کلان و مشکل سازتر در سطح فردی تحت نظر داشته باشند. به گفته مو چانگچون، رئیس مؤسسه تحقیقات ارز دیجیتال چین، یوان دیجیتال ناشناس ماندن محدود خواهد داشت؛ زیرا پرداخت‌های کوچک به شماره تلفن کاربران مرتبط است و پرداخت‌های بزرگتر به داده‌های KYC گسترده‌تر نیاز دارد.
سیاستمداران محافظه‌کار در ایالات متحده گفته‌اند که یوان دیجیتال چین ممکن است برای توسعه فعالیت‌های نظارتی داخلی یا حتی تحمیل انضباط حزبی در این کشور استفاده شود. به گفته نماینده کنگره تام ایمر (R-MN)، یک CBDC تنها زمانی مفید خواهد بود که باز، بدون مجوز و خصوصی باشد.
سوالات متداول
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست؟
CBDCها نسخههای دیجیتال ارز فیات یک دولت محسوب میشوند که به یک ارز فیات با نسبت ۱:۱ متصل میشوند.
آیا این ارزهای دیجیتال قانونی هستند؟
بله – به گفته صندوق بینالمللی پول ارزهای دیجیتال بانک مرکزیها نوع جدیدی از پول قانونی به صورت دیجیتالی و صادر شده توسط بانک مرکزی یک کشور هستند.
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی غیرمتمرکز هستند؟
خیر – درست است که کشور‌ها از بلاک‌چین‌ها برای فناوری زیربنایی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی استفاده می‌کنند اما بانک مرکزی دفتر کل را کنترل می‌کند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
