تقریبا دو سال از پیدایش و رشد چشمگیر حوزه دیفای می‌گذرد. از سال ۲۰۲۰ ما شاهد سرمایه‌گذاری‌های بسیار موفقی مانند یونی‌سواپ، صرافی‌های غیرمتمرکز و همچنین راه‌های خلاقانه‌ای برای افزایش علاقه و پذیرش به ارز‌های دیجیتال در دیفای بوده‌ایم. با این حال، دیفای نیز ماند بیت‌کوین مشکلاتی دارد که هنوز حل نشده است. دیفای ۲.۰ فناوری جدیدی است که از نسل نوین برنامه‌های غیرمتمرکز دیفای ایجاد شده است. در این مقاله قرار است به بررسی دیفای ۲.۰ بپردازیم و اهمیت آن برای مقابله با مشکلات حل نشده اکوسیستم دیفای را بررسی کنیم.
دیفای ۲.۰ چیست؟
دیفای ۲.۰ (DeFi 2.0) جنبشی با هدف بهبود و حل مشکلاتی است که اولین موج دیفای را درگیر کرده است. دیفای با هدف ارائه خدمات مالی غیرمتمرکز برای هر کسی که کیف پول دیجیتالی دارد، ایجاد شده است، اما هنوز نقص‌هایی دارد. بلاک چین‌های نسل دوم مانند اتریوم (ETH) قبلاً این فرآیند را با عملکردی بهتر از بیت کوین نشان داده‌اند. دیفای ۲.۰ همچنین باید به مقررات انطباق جدید، مانند KYC و AML که دولت‌ها قصد اجرای آن را دارند، پایبند باشد.
سناریوی زیر را در نظر بگیرید. استخرهای نقدینگی (LPs) موفقیت قابل توجهی در دیفای داشته‌اند، زیرا به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه میدهند برای سپرده‌گذاری جفت توکن، کارمزد دریافت کنند. از سوی دیگر، ارائه‌دهندگان نقدینگی در صورت تغییر نسبت قیمت توکن (ضرر ناپایدار) در معرض خطر از دست دادن سرمایه‌یشان هستند. یک پروتکل دیفای ۲.۰ می‌تواند با پرداخت هزینه‌ای در مقابل این مشکل، بیمه ارائه دهد. این راه‌حل‌ها انگیزه سرمایه‌گذاری در LPها را افزایش میدهند و باعث میشوند کاربران، سهامداران و فضای دیفای به طور کلی از این راه حل سود ببرند.
محدودیت‌های DeFi چیست؟
قبل از پرداختن به موارد استفاده از حوزه دیفای، بیایید مشکلاتی که دیفای ۲.۰ به دنبال رفع آن است را بررسی کنیم. بسیاری از مشکلات مطرح شده در اینجا مشابه مشکلاتی است که فناوری بلاک چین و به طور کلی ارز‌های دیجیتال با آن‌ها مواجه هستند:
- مقیاسپذیری:
پروتکل‌های دیفای معمولا با مشکلاتی همچون ترافیک سنگین و هزینه سوخت بالا، معمولا سرویس‌های بسیار پرهزینه و کم سرعتی را ارائه میدهند. پردازش‌های ساده معمولا بسیار طولانی و ناکارآمد هستند.
- اوراکلها و دادههای شخص ثالث:
محصولات مالی که به اطلاعات خارج از بلاک‌چین متکی هستند، به اوراکل‌‌های بهتری (منابع دادههای شخص ثالث) نیاز دارند.
- تمرکززدایی:
با وجود اینکه در DeFi، هدف اصلی تمرکززدایی است، بسیاری از پروژه‌ها هنوز فاقد اصول DAO هستند.
- امنیت:
اکثر کاربران از خطرات ناشی از دیفای بی‌اطلاع هستند یا قادر به مدیریت آن‌ها نیستند. آن‌ها میلیون‌ها دلار سرمایه را بدون درک کامل عملکرد دیفای در قراردادهای هوشمند قرار میدهند. در حالی که صحت پروژه‌ها معمولا توسط برخی از شرکت‌های ممیزی تایید میشوند، اما با هر به‌روزرسانی، این تاییدیه‌ها ارزش خود را از دست میدهند.
- نقدینگی:
بازارها و استخرهای نقدینگی در بلاک چین‌ها و پلتفرم‌های مختلف توزیع شدهاند و نقدینگی را تقسیم میکنند. نقدینگی با قفل کردن پول و کل ارزش آن‌ها تأمین میشود. توکن‌های موجود در استخرهای نقدینگی به ندرت می‌توانند در جا‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرند و در نتیجه کمبود نقدینگی اتفاق می‌افتد.
چرا DeFi 2.0 اهمیت دارد؟
حتی برای هودلر‌ها و تریدر‌های با تجربه ارز‌های دیجیتال، درک حوزه دیفای ممکن است دشوار باشد. با این حال، دیفای در تلاش است تا موانع ورودی را از بین ببرد و فرصت‌های درآمدی جدیدی را برای دارندگان ارز‌های دیجیتال فراهم کند. کاربرانی که ممکن است نتوانند از یک بانک معمولی وام دریافت کنند، ممکن است با استفاده از دیفای این کار را انجام دهند.
دیفای ۲.۰ بسیار مهم است، زیرا پتانسیل دموکراتیک کردن بانکداری در عین حال به حداقل رساندن ریسک را دارد. دیفای ۲.۰ همچنین با هدف رسیدگی به مسائل مطرح شده در بخش قبل، تجربه کاربری بهتری را ارائه می‌دهد. اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم و انگیزه‌های بیشتری بدهیم، همه سود خواهند برد.
موارد استفاده از دیفای ۲.۰
بسیاری از شبکه‌ها، از جمله اتریوم، زنجیره هوشمند بایننس، سولانا و سایر بلاک چین‌های فعال قرارداد هوشمند، در حال حاضر پروژه‌هایی برای ارائه خدمات جدید دیفای دارند. ما در اینجا به چند مورد از رایج‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
استفاده از سرمایه استیک شده
اگر یک جفت توکن را در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کنید، در مقابل، توکن‌های LP را دریافت خواهید کرد. در دیفای ۱.۰، می‌توانید با استفاده از ییلد فارمینگ، توکن‌های LP را سپرده‌گذاری کنید و به سود‌های بیشتری برسید. قبل از دیفای ۲.۰، این پایان زنجیره استخراج ارزش بود. صد‌ها میلیون دلار برای تأمین نقدینگی در خزانه‌ها قفل شدهاند، اما ارزش واقعی دارایی استیک شده باید بیشتر از این باشد.
توکن‌های LP ییلد فارم‌ها در دیفای ۲.۰ به عنوان وثیقه استفاده میشوند. این ممکن است برای وام رمزنگاری از یک پروتکل وام یا برای ضرب توکن‌ها در یک روش به سبک MakerDAO (DAI) باشد. مکانیسم خاص در هر پروژه متفاوت است، اما مفهوم کلی این است که ارزش توکن‌های LP شما باید بعلاوه کسب APY، فرصت‌ها و کاربردهای بیشتری را ایجاد کنند.
بیمه قرارداد هوشمند
انجام بررسی‌های دقیق قراردادهای هوشمند برای همه به جز توسعه‌دهندگان باتجربه، دشوار است. اگر این اطلاعات را نداشته باشید، فقط می‌توانید پروژه را تا حدی ارزیابی کنید. سرمایه‌گذاری در پروژههای DeFi، میزان قابل توجهی از ریسک را به همراه دارد. اکنون امکان دریافت بیمه DeFi در قراردادهای هوشمند خاص با دیفای ۲.۰ وجود دارد.
تصور کنید از یک بهینه‌ساز بازده (yield optimizer) استفاده می‌کنید و توکن‌های LP را در قراردادهای هوشمند سپرده‌گذاری کرده‌اید. اگر قرارداد هوشمند هک شود، ممکن است تمام پول خود را از دست بدهید. اما بیمه می‌تواند تضمینی برای دارایی شما در ییلد فارمینگ باشد. شایان ذکر است که این فقط برای یک قرارداد هوشمند اعمال میشود. اگر قرارداد استخر نقدینگی نقض شود، بعید است که پرداختی دریافت کنید. با این حال، اگر قرارداد ییلد فارمینگ آسیب ببیند اما بیمه آن را پوشش دهد، به احتمال زیاد شما مبلغی را دریافت خواهید کرد.
بیمه ضرر ناپایدار (Impermanent loss)
اگر در یک استخر نقدینگی سرمایه‌گذاری کنید و استخراج نقدینگی را شروع کنید، هرگونه تغییر در نسبت قیمت دو توکنی که قفل کرده‌اید، می‌تواند منجر به ضرر مالی شود. به این فرآیند ضرر ناپایدار گفته میشود. پروتکل‌های جدید DeFi 2.0 به دنبال راه‌های جدیدی برای کاهش این خطر هستند.
به عنوان مثال، تصور کنید یک توکن را به یک LP یک طرفه اضافه می‌کنید که در آن نیازی به اضافه کردن یک جفت نیست. سپس شما و پروتکل می‌توانید کارمزد‌های به دست آمده از مبادله در جفت مربوطه را جمع‌آوری کنید.
این پروتکل از هزینه‌های خود برای ایجاد یک صندوق بیمه جهت محافظت از سپرده شما در برابر عواقب ضرر ناپایدار در طول زمان استفاده می‌کند. اگر هزینه‌ها برای پوشش ضرر کافی نباشد، پروتکل می‌تواند توکن‌های جدیدی برای جبران ایجاد کند. توکن‌هایی زیادی ممکن است برای استفاده بعدی ذخیره شوند یا برای کاهش عرضه از بین بروند.
وامهای خود بازپرداخت
وام گرفتن معمولاً خطر لیکویید شدن دارایی و همچنین پرداخت سود را به همراه دارد. در دیفای ۲.۰ این مشکلات وجود ندارد. به عنوان مثال، یک وام ۱۰۰ دلاری از یک وام دهنده ارز دیجیتال را در نظر بگیرید. وام دهنده به شما ۱۰۰ دلار ارز دیجیتال در ازای ۵۰ دلار وثیقه، وام می‌دهد. هنگامی که شما سپرده‌گذاری می‌کنید، وام دهنده وثیقه را سرمایه‌گذاری می‌کند تا وام شما را با بهره پرداخت کند. پس از اینکه وام دهنده ۱۰۰ دلار با ارز رمزنگاری شده شما به اضافه یک حق بیمه به دست آورد، سپرده شما بازپرداخت میشود. از این رو، دیگر خبری از ریسک لیکویید شدن نیست. اگر ارزش توکن وثیقه کاهش یابد، بازپرداخت وام بیشتر طول خواهد کشید.
پلتفرم‌های مبتنی بر DeFi 2.0
هرچند که دیفای ۲.۰ لایه پیچیده‌تری را به موارد استفاده دیفای اضافه می‌کند، اما همواره استفاده از آن را آسان می‌کند؛ این بدان معنی است که شما می‌توانید کار‌های بیشتر و راحت‌تری با پول خود انجام دهید. اگر می‌خواهید کسب درآمد کنید، به دنبال پروتکل‌های DeFi باشید که بتوانید به آن‌ها اعتماد کنید و ویژگی‌های مورد نیازتان را داشته باشند. پلتفرم‌ها اغلب به عنوان برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) شناخته میشوند.
ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ یک اصطلاح عمومی بسیار مهم در فعالیت‌های دیفای است که بازدهی (yield) را از نوعی وثیقه دارایی دیجیتال، معمولاً به صورت درصد بازده سالانه (APY) کسب می‌کند. در هر ییلد فارمینگ، سرمایه‌گذاری مجدد بازده به طور گسترده به عنوان بخش مهمی از “فارم” در نظر گرفته میشود.
لندینگ (وام دادن)
اعطای وام یا لندینگ راهی برای مشارکت کاربران در فارم با ارائه وام در ازای پرداخت بهره است. وامهای خود بازپرداخت به وام گیرنده و وام دهنده آرامش بیشتری می‌دهد.
تأمین نقدینگی (LP)
کاربران در ازای دریافت کارمزد، ارز‌های دیجیتال را به استخرهای نقدینگی میدهند تا سایر کاربران با آن معامله کنند. تأمین نقدینگی فرصتی دیگر برای‌ییلد فارمینگ فراهم می‌کند که در آن کاربران ارز‌های رمزنگاری شده را به استخرهای نقدینگی ارائه میکنند تا سایر کاربران در ازای کارمزد با آن‌ها معامله کنند. اگر بازارها تغییر کنند، بیمه ضرر ناپایدار می‌تواند به محدود کردن ضرر کمک کند.
استیکینگ (سپرده‌گذاری)
روش استیکینگ Staking راهی دیگر برای کسب پاداش بلوک با تبدیل شدن به یک اعتبارسنجی برای یک بلاک چین اثبات سهام با قفل کردن رمز/ارز اعتبارسنجی زنجیره است.
مشارکت DAO
توکن‌هایی که اختیارات حاکمیتی برای DAOها را در بین دارندگان توکن توزیع می‌کند، می‌توانند توسط کاربران خریداری (و فروخته شوند). مزایای پیوستن به DAO بر اساس هدف سازمان متفاوت است.
تریدینگ (DEX)
صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران اجازه میدهند تا بدون نیاز به یک شخص ثالث متمرکز برای نظارت بر هر تراکنش، ارز‌های دیجیتال را معامله کنند. آن‌ها معمولاً کارمزد‌های کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز دریافت میکنند و خدماتی مانند معاملات حاشیه‌ای را ارائه میدهند. مقررات بسته به کشور و ایالت متفاوت است.
گیمینگ
در حالی که بازی‌های غیرمتمرکز یک تجارت جداگانه است، اما هر جا پای پول در میان است، دیفای ۲.۰ نیز وجود دارد. با بزرگ‌تر شدن فضا، مراقب فرصت‌های مدل‌های بازی برای کسب درآمد و مالکیت مبتنی بر DeFi 2.0 باشید.
محبوب‌ترین پروژههای DeFi
در اینجا خلاصه‌ای از برخی از محبوب‌ترین پروژههای DeFi امروزی آورده شده است:
- OlympusDAO ($OHM): یک ارز ذخیره غیرمتمرکز شامل اوراق قرضه، مشارکت محدود، سهام و موارد دیگر است.
- سیناپس ($SYN): پل زنجیره‌ای بدون اعتماد و بازارساز خودکار (AMM) است.
- واندرلند ($TIME): پروتکل ارز ذخیره مبتنی بر آوالانج با APY (در برخی اوقات بالای ۷۲۰۰۰٪ APY ).
- آوالانچ ($AVAX): پلتفرم قرارداد هوشمند قابل برنامه‌ریزی سریع و کم هزینه که می‌توان بر اساس آن DeFi 2.0 dApps ساخت.
- سولانا ($SOL): یکی از پلتفرم‌های قرارداد هوشمند لایه ۱، رقیب اصلی اتریوم و آوالانچ است.
- یرن فایننس (YFI$): یک تجمیع‌کننده بازده و وام مبتنی بر اتریوم و ارائه دهنده بیمه است. شهروندان ایالات متحده نمی‌توانند به این سرویس دسترسی داشته باشند.
- ریریبل ($RARI): حاکمیت DAO و تولید بازده بر اساس فروش NFT است.
- Abracadabra ($MIM): پروتکلی است که استیبل کوین Magic Internet Money (MIM) را به عنوان بازده روش‌های مختلف وام تولید می‌کند.
- Alchemix ($ALCX): یک پروتکل با تعمیر و نگهداری کم که هدف آن گسترش پاکت DeFi با وامهای خود بازپرداخت، بازدهی آتی و حاکمیت DAO است.
- میکردائو ($MKR، $DAI): DAO که مسئولیت تنظیم $DAI، استیبل کوین بومی که ۱:۱ با دلار آمریکا مرتبط است، را برعهده دارد توسط هولدرهای توکن MKR اداره میشود.
- آلگوراند ($ALGO): آلگورند یک فناوری قرارداد هوشمند است که بر مقیاسپذیری و قابلیت همکاری بلاک چین در سطوح لایه ۱ و لایه ۲ تمرکز دارد.
- Curve Finance (CRV) & Convex (CVX ): سه پروتکل برتر TVL برای DeFi هستند. Curve DAO، صرافی، LP، استیبل کوین و سایر ارز‌های رمزپایه است که Convex، یک پلتفرم کشاورزی بازده، بر روی آن‌ها ساخته شده است.
چه کسی دیفای ۲.۰ را کنترل می‌کند؟
با این همه ویژگی و خدمات گسترده، شناسایی شخصی که مسئول این فناوری است، اهمیت دارد. فناوری بلاک‌چین همیشه با ماهیت غیرمتمرکز بودن شناخته میشود. DeFi نیز از این قاعده مستثنی نیست. پروژه میکردائو (اولین پروژه دیفای ۱) استاندارد حاکمیت توسط جامعه را آغاز کرد.
از این رو، بسیاری از توکن‌های پلتفرم نیز به عنوان توکن‌های حاکمیتی عمل میکنند و به دارندگان امکان رای دادن میدهند. بنابراین دیفای ۲.۰ تمرکززدایی بیشتری را ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، انطباق و مقررات دولت‌ها روی دیفای بسیار مهم است.
دیفای ۲.۰ چه خطراتی دارد؟ چگونه می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد؟
بسیاری از خطرات مشابه در DeFi 2.0 در DeFi 1.0 وجود دارد. در اینجا برخی از رایج‌ترین آن‌ها و همچنین کار‌هایی که می‌توانید برای محافظت از خود انجام دهید آورده شده است.
- قراردادهای هوشمندی که با آن‌ها تعامل دارید ممکن است دارای نقص باشند یا هک شوند. ایمنی یک پروژه هرگز با حسابرسی‌ها تضمین نمی‌شود. تا جایی که می‌توانید در مورد پروژه تحقیق کنید و به خاطر داشته باشید که سرمایه‌گذاری همیشه پرخطر است.
- قانون‌گذاری‌ها ممکن است بر سرمایه‌گذاری شما تاثیر بگذارد. اکوسیستم DeFi توجه دولت‌ها و مقامات در سراسر جهان را به خود جلب کرده است. در حالی که مقررات و قوانین ممکن است به ارز‌های دیجیتال کمک کند تا امنیت و ثبات را به دست آورند، قوانین جدید ممکن است برخی پروژه‌ها را مجبور به تنظیم خدمات خود کند.
- ضرر ناپایدار. حتی با بیمه IL، هر کسی که علاقه‌مند به استخراج نقدینگی است با خطر قابل توجهی مواجه است. هیچ راهی برای جلوگیری از این خطر وجود ندارد.
- ممکن است دسترسی به وجوه برای شما دشوار باشد. اگر به دنبال رابط کاربری وب سایت پروژه DeFi هستید، باید به دنبال قرارداد هوشمند در یک کاوشگر بلاک چین نیز بگردید. در غیر این صورت، اگر وب سایت از کار بیفتد، نمی‌توانید برداشت کنید. برای تعامل مستقیم با قرارداد هوشمند، به دانش فنی نیاز دارید.
کلام آخر
از آنجایی که موفقیت حوزه دیفای ۱.۰ بسیار زیاد بوده، پتانسیل رشد دیفای ۲.۰ هنوز نشان داده نشده است. اکثر مردم هنوز در مورد موضوع سردرگم هستند و هیچ کس نباید از مسائل مالی که کاملاً درک نمی‌کند استفاده کند. هنوز کار‌های بیشتری برای ایجاد یک رویکرد کاربر پسندتر، به ویژه برای تازه واردان وجود دارد. ما شاهد تکنیک‌های جدیدی برای کاهش ریسک و کسب موفقیت در APY بوده‌ایم، اما باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا DeFi 2.0 مطابق با هدف خود عمل خواهد کرد یا خیر.
سوالات متداول
دیفای ۲.۰ به دنبال حل چه محدودیتهایی است؟
مقیاسپذیری، اوراکلها و دادههای شخص ثالث، تمرکززدایی، امنیت، نقدینگی
از پروژه DeFi 2.0 چه استفادههایی میشود؟
سرمایههای استیک شده استفاده میشوند، قراردادهای هوشمند بیمه میشوند، بیمه ضررناپایدار در دسترس خواهد بود، وامهای خود بازپرداخت از لیکوئید شدن جلوگیری میکنند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
