| موضوع | توضیح |
|---|---|
| پاسخ کلی به سؤال | به دلیل ماهیت غیرمتمرکز دیفای، تعیین یک کشور خاص ممکن نیست؛ اما ریشه‌ها در آمریکا و اروپا قرار دارند. |
| پروتکل‌های پیشگام | MakerDAO (آمریکا)، ETHLend/Aave (فنلاند)، Compound (آمریکا) |
| سال راه‌اندازی پروتکل‌ها | ۲۰۱۷ (MakerDAO، ETHLend)، ۲۰۱۸ (Compound، Uniswap) |
| تعریف وام‌دهی دیفای | امکان وام گرفتن و وام دادن بدون واسطه با استفاده از قراردادهای هوشمند |
| ترکیب دکس و وام‌دهی | افزایش نقدینگی، امکان آربیتراژ، استفاده از توکن‌های LP به عنوان وثیقه |
| ویژگی‌های دکس‌ها | بدون نیاز به KYC، کنترل کامل دارایی‌ها، امنیت بالا، مقاومت در برابر سانسور |
| چالش تعیین کشور | پروژه‌ها جهانی و توزیع‌شده هستند، اغلب فاقد دفتر مرکزی فیزیکی |
| نتیجه‌گیری | هیچ کشور خاصی مبدأ کامل نیست؛ پروژه‌ها به‌صورت بین‌المللی شکل گرفته‌اند |
به دلیل ماهیت جهانی و غیرمتمرکز دیفای، تعیین یک «کشور» خاص تقریباً ناممکن است. با این حال، می‌توان گفت که پروتکل‌های وام‌دهی بنیادی که راه را برای این ترکیب هموار کردند، حدود سال ۲۰۱۷ ظهور یافتند و ریشه‌های توسعه آن‌ها اغلب به تیم‌هایی در ایالات متحده و اروپا (مانند بنیان‌گذار فنلاندی آوه) بازمی‌گردد.
ردیابی اولین‌ها: جستجو برای پیشگام صرافی غیرمتمرکز با وام‌دهی
اکنون به پرسش محوری می‌پردازیم: اولین بار در کدام کشور صرافی غیرمتمرکز با قابلیت وام‌دهی راه‌اندازی شد؟ همان‌طور که گفته شد، پاسخ دقیق به این سؤال با چالش‌هایی روبروست. توسعه دکس‌ها و پروتکل‌های وام‌دهی در سال‌های اولیه دیفای (حدود ۲۰۱۷-۲۰۱۸) تا حد زیادی مستقل از هم بود.
باید مشخص کنیم منظور از «صرافی با قابلیت وام‌دهی» چیست. آیا یک دکس است که بعداً وام‌دهی را اضافه کرده یا یک پروتکل وام‌دهی که امکانات مبادله‌ای هم دارد؟
نگاهی به بازیگران کلیدی اولیه بیندازیم:
- میکردائو (MakerDAO – ۲۰۱۷): این پروتکل یکی از اولین و تأثیرگذارترین‌ها در دیفای بود. تمرکز اصلی آن بر ایجاد استیبل کوین غیرمتمرکز دای (DAI) از طریق وام‌های وثیقه‌دار با اتر (ETH) بود. اگرچه میکردائو یک دکس نبود، اما یک پروتکل وام‌دهی حیاتی بود که نقدینگی لازم را برای بسیاری از فعالیت‌های دیفای فراهم کرد. توسعه اولیه آن عمدتاً در اکوسیستم ایالات متحده شکل گرفت.
- ETHLend (بعدها آوه – Aave – ۲۰۱۷): این پلتفرم که توسط استانی کولچوف فنلاندی تأسیس شد، مشخصاً به عنوان یک بازار وام‌دهی غیرمتمرکز P2P شروع به کار کرد. با تبدیل شدن به آوه، نوآوری‌هایی مانند وام‌های آنی (Flash Loans) را معرفی کرد و به یکی از بزرگترین پروتکل‌های نقدینگی تبدیل شد که ارتباط تنگاتنگی با دکس‌ها دارد. آوه یکی از اولین پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز با ریشه‌های اروپایی (فنلاند) است.
- کامپاند (Compound – ۲۰۱۸): این پروتکل مدل «بازار پول الگوریتمی» را برای وام‌دهی و وام‌گیری معرفی کرد و به سرعت به یکی دیگر از ستون‌های وام‌دهی دیفای تبدیل شد. بنیان‌گذاران و تیم اولیه آن در ایالات متحده مستقر بودند.
در همین زمان، دکس‌هایی مانند یونی سواپ (Uniswap – ۲۰۱۸) با مدل AMM ظهور کردند اما قابلیت وام‌دهی ذاتی نداشتند، هرچند کاربران می‌توانستند توکن‌های وام‌گرفته شده را در آن‌ها معامله کنند.
بنابراین، به جای نام بردن از یک کشور یا یک پلتفرم واحد به عنوان «اولین»، باید گفت که پروتکل‌های وام‌دهی بنیادی مانند میکردائو و آوه (ETHLend) در سال ۲۰۱۷ با ریشه‌هایی در آمریکا و اروپا پدیدار شدند و پایه‌های لازم برای ترکیب عمیق‌تر مبادله و وام‌دهی را در اکوسیستم جهانی دیفای بنا نهادند.
وام‌دهی در دنیای دیفای (DeFi Lending): بانکداری بدون بانک
وام‌دهی دیفای یکی دیگر از ارکان اصلی امور مالی غیرمتمرکز است. این سیستم به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از قراردادهای هوشمند روی بلاک چین (Blockchain)، بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک، ارزهای دیجیتال را وام دهند یا وام بگیرند. hedera:
Decentralized finance is different. It provides a means for individuals to maintain self-custody of assets while earning interest on them. Using blockchain-based smart contracts, users can select which money market they want to lend to and earn interest from, depending on the market’s current annual percentage yield (APY). That market will provide the lender with a new token that embodies the worth of the original loaned token and its gained interest.
امور مالی غیرمتمرکز متفاوت است. این سیستم ابزاری را برای افراد فراهم می‌کند تا ضمن کسب سود از دارایی‌ها، حضانت شخصی خود را نیز حفظ کنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین، کاربران می‌توانند بسته به بازده سالانه (APY) فعلی بازار، انتخاب کنند که به کدام بازار پول می‌خواهند وام دهند و از آن سود کسب کنند. آن بازار، توکن جدیدی را در اختیار وام‌دهنده قرار می‌دهد که شامل ارزش توکن وام داده شده اصلی و سود حاصل از آن است.
فرآیند کلی به این شکل است:
- وام‌دهندگان: دارایی‌های خود را در استخرهای نقدینگی پروتکل سپرده‌گذاری می‌کنند تا به دیگران وام داده شود و در ازای آن سود دریافت کنند.
- وام‌گیرندگان: برای دریافت وام، باید دارایی دیجیتال دیگری را به عنوان وثیقه (Collateral) در پروتکل قفل کنند. معمولاً ارزش وثیقه باید به طور قابل توجهی بیشتر از مبلغ وام باشد (Over-collateralization).
- قرارداد هوشمند: نرخ بهره را بر اساس عرضه و تقاضا تعیین کرده و فرآیند وام، بهره و بازپرداخت را مدیریت می‌کند. در صورت کاهش شدید ارزش وثیقه، آن را برای بازپرداخت وام لیکویید می‌کند.
وام‌دهی دیفای امکان کسب درآمد غیرفعال، دسترسی سریع به نقدینگی، شفافیت و فعالیت بدون نیاز به مجوز را فراهم می‌کند.
ماهیت غیرمتمرکز: چرا «کشور» یک مفهوم چالش‌برانگیز در دیفای است؟
اصرار بر یافتن یک کشور خاص برای پروژه‌های دیفای، ماهیت اصلی آن‌ها را نادیده می‌گیرد:
- جهانی بودن: پروتکل‌ها روی بلاک چین‌های عمومی و بدون مرز اجرا می‌شوند.
- تیم‌های توزیع‌شده: توسعه‌دهندگان اغلب از سراسر جهان با هم همکاری می‌کنند.
- بدون مرکزیت فیزیکی: بسیاری از پروژه‌ها دفتر مرکزی مشخصی ندارند.
- حاکمیت غیرمتمرکز (DAO): تصمیم‌گیری‌ها به طور فزاینده‌ای توسط جامعه جهانی دارندگان توکن انجام می‌شود، نه یک نهاد مستقر در یک کشور.
این ویژگی‌ها در تضاد با ساختارهای مالی سنتی است که به شدت به مرزهای جغرافیایی و حوزه‌های قضایی وابسته هستند. دیفای اساساً برای فراتر رفتن از این محدودیت‌ها طراحی شده است.
اهمیت ترکیب صرافی و وام‌دهی در اکوسیستم دیفای
تعامل و هم‌افزایی بین دکس‌ها و پروتکل‌های وام‌دهی، قدرت واقعی دیفای را آشکار می‌سازد. این ترکیب امکان استراتژی‌های مالی پیشرفته‌ای را فراهم می‌کند:
- افزایش نقدینگی و کارایی سرمایه: کاربران می‌توانند دارایی‌های وام گرفته شده را در دکس‌ها معامله کرده یا از توکن‌های تامین نقدینگی (LP Tokens) دکس‌ها به عنوان وثیقه در پروتکل‌های وام‌دهی استفاده کنند.
- آربیتراژ: وام‌های آنی امکان بهره‌برداری سریع از اختلاف قیمت‌ها بین دکس‌های مختلف را می‌دهند.
- انعطاف‌پذیری: کاربران می‌توانند به سرعت بین موقعیت‌های وام‌دهی، وام‌گیری و معامله جابجا شوند.
این اکوسیستم یکپارچه، فرصت‌های جدیدی برای فعالان بازار ایجاد می‌کند، اما ریسک‌های خاص خود را نیز دارد (مانند ریسک قرارداد هوشمند و لیکویید شدن). درک این تعاملات برای استفاده بهینه و مدیریت ریسک ضروری است. برای کاربرانی که به دنبال انعطاف‌پذیری و کنترل بیشتر بر دارایی‌های خود هستند، آشنایی با این فضا اهمیت دارد. حتی اگر برخی کاربران در جستجوی اطلاعاتی درباره بهترین صرافی kyc باشند، مهم است بدانند که بخش بزرگی از جذابیت اولیه دیفای، عدم نیاز به چنین فرآیندهای احراز هویتی بود که دسترسی را برای همگان آسان می‌کرد.
صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست و چرا اهمیت دارد؟
صرافی غیرمتمرکز یا دکس، بازاری همتا به همتا (P2P) برای معامله ارزهای دیجیتال است که در آن کاربران کنترل کامل دارایی‌های خود را حفظ می‌کنند. برخلاف صرافی‌های متمرکز (CEXs)، در دکس‌ها هیچ نهاد مرکزی وجوه یا کلیدهای خصوصی کاربران را در اختیار ندارد. معاملات مستقیماً بین کیف پول‌های کاربران و از طریق قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) انجام می‌شود.
مزایای اصلی دکس‌ها عبارتند از:
- امنیت: کاهش ریسک هک متمرکز و از دست رفتن دارایی‌ها.
- کنترل کاربر: کاربران مالک واقعی دارایی‌های خود باقی می‌مانند.
- مقاومت در برابر سانسور: دشواری در مسدود کردن معاملات یا حساب‌ها.
- دسترسی: اغلب بدون نیاز به احراز هویت (KYC) و قابل دسترس برای همه.
پلتفرم‌هایی مانند یونی سواپ (Uniswap) با استفاده از مدل بازارساز خودکار (AMM) و استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools)، نمونه‌های بارز دکس‌های مدرن هستند.
نتیجه‌گیری: آینده‌ای غیرمتمرکز و بدون مرز
در پاسخ به پرسش «اولین بار در کدام کشور صرافی غیرمتمرکز با قابلیت وام‌دهی راه‌اندازی شد؟»، دریافتیم که به دلیل ذات غیرمتمرکز و جهانی دیفای، نمی‌توان به یک کشور خاص اشاره کرد. پروتکل‌های وام‌دهی پیشگام مانند میکردائو و آوه (ETHLend) که حدود سال ۲۰۱۷ با ریشه‌هایی در آمریکا و اروپا ظهور کردند، نقش کلیدی در فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ترکیب وام‌دهی و مبادله داشتند.
آینده امور مالی به طور فزاینده‌ای به سمت مدل‌های غیرمتمرکز، شفاف و بدون مرز حرکت می‌کند. ترکیب نوآورانه صرافی‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌های وام‌دهی، نیروی محرکه اصلی این تحول بوده و درک نحوه عملکرد و تکامل آن‌ها برای هر علاقه‌مند به دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین ضروری است.
