چگونه قربانی کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال نشویم؟

سودهای وسوسه انگیز در بازار های مالی، این انگیزه را به برخی از افراد کم تجربه می‌دهد که بدون هیچ دانشی وارد بازار کریپتوکارنسی شوند. معمولا حضور انسان های مبتدی، فضایی مناسب برای افراد سودجو مهیا می‌کند؛ کلاهبرداری در ارز های دیجیتال نیز یکی از همین موارد است. سوال مهم که از خود باید بپرسیم این است که به عنوان یک فرد مبتدی چطور جلوی ضرر و زیان در سرمایه گذاری و ورود به بازار ارزهای دیجیتال را بگیریم؟ قطعا نمی‌توانیم از بازار مهیج و پر سود ارز های دیجیتال غافل شویم؛ به همین علت در این مطلب به معرفی راه های کلاهبرداری در ارز های دیجیتال می‌پردازیم تا با مطالعه آن، از خطرات احتمالی این بازار آگاه شوید.

انواع کلاهبرداری در ارز های دیجیتال

در ابتدا باید درک درستی از نحوه کار بازار ارزهای دیجیتال داشته باشیم. دو عامل در تمام بازارهای مالی باعث می‌شود که سرمایه گذار با ضرر و کلاهبرداری روبه رو شو. عامل اول (دلیل اصلی کلاهبرداری) نداشتن اطلاعات کافی درباره بازارهای مالی است. افراد سودجو از شناخت کم کاربران نسبت به قوانین و کلیت بازار سوء استفاده می‌کنند و از روش های متنوع که به معرفی تک تک آن ها خواهیم پرداخت، سرمایه کاربر را از او می‌ربایند. 

عامل دوم و بسیار مهم دیگری که باعث می‌شود کاربر (حتی با داشتن اطلاعات بالا) قربانی کلاهبرداری شود، «طمع» زیاد است. بسیاری از منابع، نبود اطلاعات کافی را تنها عامل کلاهبرداری می‌دانند؛ اما در واقعیت، داشتن طمع بالا می‌تواند به ضرر کاربر تمام شود. اگر دانش کم و طمع زیاد دارید، در واقع به سودجویان اجازه هرگونه کلاهبرداری را داده‌ایم. برای مقابله با طمع زیاد، نیاز به تمرین است؛ اما برای افزایش اطلاعات در این باره، شناخت راه های کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال می‌تواند کمک بسیار خوبی باشد و این مطلب، همان موضوعی است که در ادامه این مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.

طرح پانزی  (Ponzi Scheme)

اصولا وقتی با پیشنهادی سخاوتمندانه و وسوسه انگیز مواجه می‌شوید، بهتر است قبل از قبول آن پیشنهاد، کمی بیشتر فکر کنید و با درخواست مستندات، از صداقت کلام مخاطبتان مطمئن شوید. 

یکی از شیوه های کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال، طرح پانزی است. در این شیوه از کلاهبرداری، یک شخص یا گروه به شما پیشنهاد می‌دهد که سرمایه خود را به آن ها بسپارید و در ازای آن، به صورت ماهانه، درصد مشخصی از کل سرمایه ای که به آن ها داده اید را به عنوان سود به شما پرداخت می‌شود. 

طرح پانزی چگونه موفق می‌شود؟

کلاهبردارها از شما درخواست می‌کنند که گروهی را به آن ها معرفی کنید تا سرمایه ای به کار تزریق کنند؛ این کار می‌تواند سرمایه گذاری در بازار رمز ارزها باشد. فرض کنید که شما به عنوان اولین گروه وارد پروژه پانزی می‌شوید و مبلغی به عنوان سرمایه ورودی به تیم اصلی می‌دهید. آن ها از شما درخواست می‌کنند که افراد دیگر را وارد کار کنید تا به شما پورسانت پول را بدهند. معمولا با ورود سرمایه گذاران جدید، افراد قدیمی تر شارژ مالی می‌شوند و ایمان می‌آورند که پروژه سرمایه گذاری آن ها جواب داده است.

افراد قدیمی تر، افراد جدیدتر را وارد بازی می‌کنند و سود دریافت می‌کنند. افراد اصلی پروژه تا زمانی سودهای مشتریان را پرداخت می‌کنند که سرمایه گذاران جدید وارد پروژه شوند؛ در غیر این صورت، اعضای اصلی پروژه با پول سرمایه گذاران فرار می‌کنند. ایده و نام این طرح از یک کلاهبردار معروف ایتالیایی، به نام چارلز پانزی (یکی از بزرگترین کلاهبرداران قرن بیستم) گرفته شده و امروزه به آن طرح پانزی گفته می‌شود.

صرافی‌ها و کیف پول‌های تقلبی

برای خرید،‌ فروش و ذخیره ارزهای دیجیتال، نیازمند داشتن کیف پول ارز دیجیتال هستیم. برخی اوقات همین نیازِ به داشتن کیف پول و خرید ارز از صرافی، وسیله ای برای شیادی کلاهبرداران می‌شود. این افراد با تشکیل سایت هایی شبیه به صرافی های دیجیتال معروف و طراحی درگاه پرداخت و محل ذخیره سازی سرمایه،‌ دارایی افراد نا آگاه را به تاراج می‌برند. 

جعل سایت صرافی های معروف به این صورت اتفاق می‌افتد که صرافی تقلب کار، درگاهی مشابه با نمونه اصلی می‌سازد. کاربرانی که اطلاعات دقیقی ندارند یا دقت کمی به خرج می‌دهند، به اشتباه پول خود را به دست این صرافی های تقلبی می‌سپارند. بنابراین؛ یکی دیگر از روش های کلاهبرداری در ارز های دیجیتال، ساخت و طراحی وبسایت های صرافی ارز دیجیتال نامعتبر است که به قصد رباییدن سرمایه و پول افراد مشغول به فعالیت هستند، بنابراین به شدت توصیه می‌کنیم که از صرافی و کیف پول های معتبر استفاده کنید و هنگام خرید به اصل بودن بستر معاملاتی توجه کنید.

اهدای ارزهای دیجیتال رایگان

رمز ارزها مانند پول و اسکناس واقعی در دنیای مجازی هستند. مگر می‌شود که در دنیای واقعی کسی پولی به صورت کاملا رایگان در اختیار شما قرار دهد؟ البته که اهدای ارز دیجیتال رایگان به صورت ایردراپ، داستان دیگری است. در ایردراپ، تیم توسعه دهنده رمز ارزهای ناشناخته به شما در ازای انجام کاری (انجام یک بازی) پیشنهاد اهدای ارز دیجیتال خودشان را می‌کنند. هدف از این کار، شناساندن توکن نا آشنا به مردم است. در اینجا منظور از اهدای پول های الکترونیکی، ارزهای شناخته شده است. 

افرادی با درست کردن حساب های فیک، مخصوصا شخصیت های معروف و تاثیر گذار بازار کریپتو‌،‌ در زیر پست های داغی که در بین مردم دیده می‌شود، اعلام می‌کنند که در ازای واریز مقدار مشخصی پول، به آن ها چند برابر ارز دیجیتال تعلق خواهد گرفت. برای مثال، ممکن است شخصی اکانتی غیر واقعی از ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، بنیانگذار اتریوم،‌ درست کند و به دیگران پیشنهاد بدهد که در ازای واریز کردن مقدار مشخصی اتر، دو برابر ارزش آن، به آنها توکنی از شبکه اتریوم پرداخت می‌شود! شاید داستان کمی ساده باشد؛ اما تعداد افراد زیادی در سراسر دنیا در تام چنین کلاهبرداری هایی افتاده‌اند.

استخراج ابری و ربات‌های تلگرامی استخراج

ماینینگ یا استخراج، فرآیند سودآوری بوده و نیازمند سخت افزار هاییست که تهیه و نگهداری از آن ها می‌تواند پرهزینه باشد. به همین علت؛ انسان های سودجو با ارائه وعده های دروغین، به مردم پیشنهاد می‌دهند که با شراکت یکدیگر، اقدام به راه اندازی سیستم ماینینگ کنند.  این افراد با نمایش دادن سیستم های دروغین، ممکن است کاربر را متقاعد کنند که با سرمایه گذاری می‌توانند مزرعه‌ای از ماینرها داشته باشند و وعده هایی شبیه با آن. در نهایت، این پروژه ها نیز، چیزی شبیه به طرح پانزی است.  به تازگی در تلگرام ربات‌هایی به چشم می‌خورند که ادعای استخراج رمزارزهای معروف، مانند بیت کوین را دارند. این ربات ها از کاربر درخواست مقدار کمی پول می‌کنند تا در ازای آن حجم زیادی از ازر دیجیتال برای شما تولید کنند. در مدلی خطرناک تر، ربات ها به شما سندی جعلی نشان می‌دهند و از شما تقاضا وارد کردن آدرس کیف پول و کلید خصوصی آن را می‌کنند تا رمز ارز دروغین را برای شما واریز کنند.

صفحات جعلی و فیشینگ (Phishing)

استراتژی فیشینگ بسیار ساده است. در این روش کلاهبرداران، سایتی مشابه با سایت های واقعی می‌سازند که داده هایی مانند اطلاعات کارت بانکی، آدرس و رمز کیف پول و از قبیل این اطلاعات را از شما دریافت کنند و در ادامه، حساب شما یا کیف پولتان را تخلیه کنند. 

هدف فیشرها مانند سایر شیادین،‌ پول و سرمایه‌ ایست که سال ها برای آن زحمت کشیده اید و ابزار آنها برای رسیدن به هدف شومشان، اطلاعاتی است که از شما دریافت می‌کنند. مراقب سایت هایی که اجازه دسترسی به اطلاعات شما را می‌خواهند باشید. فیشینگ به تلاش برای دریافت کردن اطلاعات حیاتی و خصوصی افراد مانند؛ نام کاربری، گذرواژه، اطلاعات کیف پول دیجیتال، حساب بانکی و از این قبیل اطلاعات می‌گویند که، با انجام ترفند های خاصی سرمایه شما را خالی می‌کند.

استخراج ارز دیجیتال با گوشی یا کامپیوتر شخصی

بعضی از رمز ارزهای جدید امکان سود آوری کاربران را با گوشی یا کامپیوتر مهیا کرده اند؛ اما در اینجا،‌ صحبت از استخراج رمز ارزها در سیستم اثبات کار (PoW) است. همانطور که می‌دانید؛ برای استخراج ارز دیجیتال، مخصوصا رمزارزهای رایج بازار، نیازمند سیستم های تخصصی هستیم. ماینینگ رمز ارزهای معروف مانند بیت کوین و اتریوم ۱/۰ نیازمند دستگاه و سیستم های محاسباتی سنگین، مانند ایسیک و کارت گرافیک است. بنابراین؛ مطمئن باشید که استخراج پول الکترونیکی توسط گوشی همراه و کامپیوتر غیر ممکن است.

در این شرایط، کلاهبرداران به کاربر پیشنهاد فروش نرم افزارهای دروغین استخراجی را می‌دهند، با ادعا بر این که: «با این نرم افزارها می‌توانید با کامپیوتر ساده نیز ماین کنید»! جالب است بدانید که شرکت اپل، با ارتقا امنیت خود، امکان ماینینگ را برای کاربران از روی گوشی های خود سلب کرده است. 

بازی در نقش تیم توسعه دهنده ارزهای دیجیتال

بسیاری از شیادها،‌ در نقش تیم پشتیبانی کوین یا توکنی که دارید ایفای نقش و با شما تماس برقرار می‌کنند. آن ها با این بهانه که در سیستم مربوط به شما اختلالی به وجود آمده، اطلاعاتی از شما دریافت می‌کنند. این اطلاعات می‌تواند شامل کلید خصوصی کیف پول شما نیز باشد. دقت داشته باشید که راه های کلاهبرداری در ارز های دیجیتال زیاد است و باید هوشیار باشید! توجه کنید که هیچ مسئولی از هیچ جامعه متمرکز و غیر متمرکزی موظف به تماس گرفتن با شما نیست و حتی در صورتی که این اتفاق افتاد، هیچ وقت، هیچ کس با هیچ بهانه‌ای نباید از شما اطلاعات محرمانه بپرسد.  

سرمایه گذاری  و ترید در صرافی بایننس

صرافی بایننس، معتبرترین صرافی ارزدیجیتال است که متاسفانه بنابر دلایل سیاسی، دسترسی ایرانیان را مسدود کرده است. قطعا برای هر تریدری،‌ معامله کردن در بزرگترین صرافی ارزدیجیتال دنیا، اولویت است؛ اما در حال حاضر برای ایرانیان امکان دسترسی به این صرافی وجود ندارد.

برخی از افراد سودجو، از این محدودیت سو استفاده می‌کنند و با دادن وعده های دروغین نظیر داشتن دوست و آشنا در خارج از ایران یا استفاده از تکنیک هایی برای دور زدن تحریم بایننس، با دریافت سرمایه کاربران، به آنها وعده سرمایه گذاری در Binance را می‌دهند که این ادعا دروغی بیش نیست. برای جلوگیری از افتادن در دام این افراد، به هموطنان توصیه می‌کنیم که از صرافی های جایگزین بایننس استفاده کنند.

فروش توکن بی ارزش 

رایج ترین نوع کلاهبرداری در ارز های دیجیتال به فروش توکن های بی ارزش اختصاص دارد. کافیست آدرس یکی از معتبر ترین منابع بازار رمز ارزها یعنی CoinMarketCap.com را باز کنید و تعداد کل کوین ها را چک کنید. در زمان نگارش این مطلب، بالغ بر ۵۹۵۰ رمز ارز، فقط در این سایت ثبت شده است. تحقیقات نشان داده است که حدود ۸۰ درصد از کل این تعداد، توکن هایی هستند که هیچ ارزش خرید ندارند؛ به روایتی دیگر، از این بین حدود ۱۰۰۰ توکن و کوین ارزش خرید و سرمایه گذاری دارند. 

بیشترین آمار کلاهبرداری با فروش توکن

بیشترین آمار کلاهبرداری در ارز های دیجیتال مربوط به فروش توکن است. در اصطلاح تریدرها، شت کوین به رمز ارزی گفته می‌شود که نام آشنا نیست؛ اما بعضی از همین شت کوین ها به طرز باورنکردنی، در مدتی کوتاه ارزشمند می‌شوند و سودهای چند صد درصدی دارند. به همین علت است که معمولا فروش خوبی دارند و از طرفی دیگر، ساخت توکن برای افرادی که علمش را دارند کمتر از چند ساعت به طول خواهد انجامید و زحمتی ندارد! کلاه برداران توکن می‌سازند و برخی از افراد به امید رشد قیمت و سود بسیار زیاد، مقداری از سرمایه خود را در جیب سازندگان توکن های فیک می‌ریزند.

متاسفانه راه کار تضمینی برای تشخیص توکن آینده دار از پروژه های کلاهبرداری وجود ندارد؛ اما راه کارهایی پیشنهاد شده است که در این شرایط می‌تواند به کمک شما بیاید. هر توکن تا زمانی که برنامه ای مشخص برای درآمدزایی نداشته باشد، ارزش سرمایه گذاری ندارد. پیشنهاد می‌کنیم که به تعریف و تمجید دیگران از توکن های جدید توجه نکنید و خودتان با مطالعه مطالبی همچون وایت پیپر آن ها و مشورت با افرادی که قبولشان دارید، تصمیم گیری کنید.

نتیجه گیری

در هر بازار مالی، همیشه قبل از اینکه از شنیدن پیشنهادی وسوسه شوید، از خودتان سوال کنید که آیا این پیشنهاد، منطقی است؟ بیشتر وقت ها با کمی فکر کردن متوجه اصل موضوع خواهیم شد. به صورت کلی، برای جلوگیری از پیش آمدن شرایط کلاهبرداری باید روی دو موضوع کار کنیم:

•  بالا بردن اطلاعات و دانش پیرامون حیطه کاری  
• کاهش حرص و طمع

کمبود اطلاعات باعث می‌شود که افراد سودجو از همین طریق از نبود دانش کافی، از مشتری سو استفاده کنند و احساس طمع زیاد در کاربر باعث می‌شود که او در مواقع رویارویی با پیشنهادات وسوسه انگیز، قدرت تفکر و منطق خودش را از دست بدهد. به جرات می‌توان گفت که شبکه بلاک چین، بالاترین سطح امنیت در تمام بسترهای معاملاتی دنیا را دارد؛ اما بدانید و مطمئن باشید که «هیچکس» حق دانستن اطلاعات خصوصی شما را ندارد.

سوالات متداول

کلاهبرداران حوزه ارزهای دیجیتال با تکیه بر چه موردی موفق به سودجویی از کاربران می‌شوند؟

کمبود اطلاعات کاربران و حرص و طمع آنها باعث می‌شود که به راحتی در دام کلاهبرادان عرصه ارزهای دیجیتال بیافتند.

بهترین راهکارها برای جلوگیری از به دام افتادن در پروژه های اسکم چیست؟

مطالعه بیشتر در عرصه بلاک چین و ارزهای دیجیتال، مشورت گرفتن از افراد قابل اعتماد و حرفه‌ای، کاهش حرص و طمع و تحقیق و بررسی پروژه هایی که به شما پیشنهاد می‌شود.

مطالب مرتبط:

آیا امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای امن است؟ آموزش کار با گوگل آتنتیکیتور (Google Authenticator‌) برای احراز هویت دو مرحله‌ای حساب‌های اجاره‌ای در ارز دیجیتال چیست؟ حمله خسوف (Eclipse Attack) چیست؟