امور مالی غیر متمرکز یا دیفای از نظر بسیاری از افراد، راه حل نهایی شناخته میشود. دیفای جهت جلوگیری از فساد در امور مالی سنتی و همچنین ایجاد یک سیستم مالی صادقانه و بیطرفانه که میتواند برای هر فردی در کره زمین مفید باشد، ایجاد شد. DeFi یک راه حل عالی است که میتواند سیستم مالی سنتی فاسد را از جهان پاک کند و امور مالی سالم و آزادی عمل را به گونهای که سیستم بانکی موجود قادر به انجام آن نبود، برای عموم به ارمغان بیاورد.
دیفای مانند یک شوالیه با زره طلایی، از جهان در برابر بانکهای «شیطانی» محافظت میکند و مانند رابین هود، از بانکداران ثروتمند پول میگیرد و به مردم جهان پس میدهد. این کار تنها با زیرساخت بلاک چین غیرمتمرکز قابل انجام است. این زیرساخت از یک سیستم پرداخت همتا به همتا (p۲p) برای حذف و کاهش کارمزدهای گزاف استفاده میکند و به کاربران امکان دریافت وام با بهره بسیار کم را میدهد.
دیفای چیست؟
سیستم دیفای با ارائه خدمات برتری مانند وام کریپتویی، سرمایهگذاری، سیستمهای پرداخت، وام مسکن و حتی بیمه در تلاش است تا سیستمهای مالی موجود را بازتولید و بهبود بخشد تا بتواند یک سیستم مالی بدون عیب را به کاربران ارائه دهد. اصلیترین عیب سیستم مالی متمرکز، سواستفاده بانکها از عموم مردم و دریافت تریلیونها دلار به شکل نرخهای بهره و سایر خدمات کوچکی است که برای آنها هزینه دریافت میکنند.
در یک شبکه بلاک چین، سیستم مالی غیر متمرکز اجازه میدهد تا ارزهای دیجیتال تولید، معامله و کنترل شوند. در نتیجه، همه چیز در داخل اکوسیستم بلاک چین بین چندین نود به اشتراک گذاشته میشود. این نودها به جای تأیید و نظارت توسط مقامات مالی میتوانند توسط هر کسی برای اعتبارسنجی تراکنشها اجرا شوند. در سیستم DeFi، کاربران هیچ نیازی به ارائه مدارک هویتی یا انجام فرایندهای زمانبر KYC ندارند. چرا که هیچ فردی برای مداخله در کارها یا لغو تراکنشها در مقابل آنها وجود ندارد. DeFi یک انقلاب جدید است؛ زیرا به افراد اجازه میدهد تا در صورت داشتن یک اتصال اینترنتی و بدون نیاز به بانکها، عملیاتهای مالی را به سرعت و با هزینه بسیار کم، در هر نقطهای در جهان انجام دهند.
در دیفای هیچ تراکنشی تغییر نمیکند و همه میتوانند تراکنشها را ببینید و تأیید کنند. دلیل آن هم این است که اگر دولتی این سیستم را پذیرفت، دیگر هیچ فساد فعالیت کلاهبرداری رخ نمیدهد، چرا که تمام تراکنشها به صورت شفاف و قابل رؤیت است و کسی نمیتواند آنها را دستکاری کند. یک شبکه بلاک چینی میتواند فعالیت کلاهبرداران را نیز کاهش دهد، زیرا آنها نمیتوانند با تراکنشهای قابل ردیابی به اهداف غیرقانونی خود برسند. به همین دلیل است که هکرها و کلاهبرداران ترجیح میدهند از روشهای غیرقابل ردیابی مانند دزدی کیسههای پر از اسکناس دلار استفاده کنند. اگرچه میتوان اعتراف کرد که دیفای هنوز آنقدر کامل نیست و نقصهایی دارد.
خطرات DeFi چیست؟
۱. کاملا ناشناس نیست!
برخلاف تصور رایج، تراکنشهای دیفای و ارزهای دیجیتال آنقدر که بسیاری از افراد معتقد یا امیدوار بودند، ناشناس نیستند. در حالی که تراکنشهای مالی غیرمتمرکز ممکن است بدون نیاز به KYC انجام شوند، اما سازمانهای دولتی مانند FBI، CIA و DEA میتوانند به سادگی تراکنشها را از آدرسی به آدرس صرافی دیگر، در نهایت به یک حساب بانکی ردیابی کنند. با این حال، کوینهایی با حفظ حریم خصوصی مانند مونرو وجود دارند. اگر بتوانید داراییهای خود را بدون نیاز به صرافی به حساب بانکی واریز کنید، این موضوع دیگر مشکل حساب نمیشود. البته ما هیچ وقت استفاده از ارزهای دیجیتال را برای هدفهای شوم و مجرمانه توصیه یا پیشنهاد نمیکنیم.
۲. اشتباهات بدون بازگشت
تصور اشتباه دیگر مردم این است که امور مالی غیرمتمرکز از سیستمهای متمرکزی که توسط یک مؤسسه مدیریت میشود، ایمنتر است؛ زیرا تراکنشهای DeFi باید توسط نودها، استخراجکنندگان و منابع متعدد تأیید و احراز هویت شوند. درست است، فناوری بلاک چین میتواند به دفاع در برابر اشتباهات اداری و حسابداری، و همچنین شکستهای بانکی و اقتصادی در صورت شکست یک مؤسسه مالی یا زیرساخت مالی کمک کند.
یکی دیگر از ویژگیهای رمزنگاری این است که تراکنشهای آن توسط هیچ کس قابل برگشت نیست و این یک مزیت دو طرفه با یک جنبه منفی بد محسوب میشود. این یعنی هیچ سازمان مالی وجود ندارد که بتواند یک تراکنش را برگرداند یا به شما کمک کند تا اگر به طور تصادفی به جای نقطه، از کاما استفاده کردید و مقداری پول را به آدرس اشتباه ارسال کردید، آن دلارها را پس بگیرید. از این رو شدیداً استفاده از یک نام دامنه بلاک چین جهت جلوگیری از این موارد پیشنهاد میشود.
کلاهبرداری یکی دیگر از مشکلهای است که تمام بازار کریپتو را لکه دار کرده است. کلاهبرداران ارزهای دیجیتال و هکرها بدترین هستند، آیا اینقدر سخت است که بدون اینکه به زندگی دیگران آسیب وارد کنید، انسان باشید؟ به هر حال، بانکها معمولاً بیمه نامههای کاملی دارند. این یعنی اگر حساب بانکی شما هک شود، مؤسسات مالی دارایی سرقت رفته را به شما باز میگردانند؛ چرا که نقص در اقدامات امنیتی ناکافی آنها بوده است. اما ارزهای دیجیتال شبکه ایمنی یکسانی در زمانی که صحبت از کیف پولهای غیرقانونی میشود، ندارند. این یعنی در صورتی که یک پلتفرم یا یک کیف پول دیفای هک شود، دارایی شما برای همیشه از بین خواهد رفت.
۳. سرکوبهای نظارتی
بیشترین نگرانی کاربران، سرکوب دولت و اعمال محدودیت بر پروتکلهای DeFi و استیبل کوینها است. بسیاری از حامیان دیفای معتقدند از آنجایی که دیفای هیچ نهاد متمرکزی برای تعطیل کردن ندارد، بنابراین دولت نیز نمیتواند آن را متوقف کند. اما دولتها میتوانند با اعمال مجازاتهای سخت برای استفاده از این پلتفرمها مردم را از حوزه دیفای دور کند. آنها نیز میتوانند از نوآوریهای جدید برای جلوگیری استفاده کند.
دولتها ممکن است به سراغ بنیانگذاران و تیمهای پشت این پلتفرمها، از جمله افرادی که DeFi DAO را تشکیل میدهند، بروند. اینکه کشوری بخواهد از چنین اقدامات شدیدی برای متوقف کردن یک نوآوری ارز دیجیتال استفاده کند بعید است، اما غیر ممکن نیست. بسیاری از ما شاهد سختگیریهای کره شمالی و چین برای ممنوع کردن ارزهای دیجیتال از طریق قطعی اینترنت بودهایم.
در سال ۲۰۲۱، نگرانی و ترس زیادی در بین کاربران دیفای ایجاد شد. یکی از آن نگرانیها، هشدار SEC به صرافی کوین بیس، به دلیل تمایل آن به ارائه خدمات دیفای بود. در آن زمان SEC به تحقیق در مورد Uniswap Labs پرداخت که منجر به خروج تعداد بسیاری از کاربران دیفای شد. سرکوبهای نظارتی روی استیبلکوینهای متمرکز مانند USDT و USDC نیز یک نگرانی جدی است. از آنجایی که استیبل کوینها نقدینگی را در بازارهای دیفای تأمین میکنند و بهعنوان گامهای درون و خارج مکرر برای دیفای عمل میکنند، تهدید استیبلکوین ممکن است بازار را از بین ببرد.
۴. کدهای آسیبپذیر
بسیاری از پروتکلهای DeFi توسط باهوشترین مغزهای جهان نوشته میشود و برای اطمینان از امنیت آنها تحت بازرسیهای اشخاص ثالث متعددی قرار میگیرند. هکرها اغلب یک قدم جلوتر از توسعهدهندگان هستند و میتوانند از حفرههای امنیتی و آسیبپذیریهای موجود در کد برای سرقت میلیونها دلار استفاده کنند. شایان ذکر این در سال گذشته دهها هک در پروتکلهای دیفای رخ داد. برای مثال صرافی Cream Finance با ۱۳۰ میلیون دلار سرقت و Compound Finance با ۸۰ میلیون دلار سرقت، مور حمله هکرها قرار گرفتند.
۵. کمبود نقدینگی
افزایش پروتکلهای دیفای منجر به افزایش نقدینگی در کریپتو شده است. این نقدینگی در پلتفرمهایی مانند یونی سواپ، آوی، Compound Finance و Maker wannabe و همچنین پلتفرمهای وام دهی مانند بلاک فای و سلیوس که مقداری از سهم حوزه دیفای را به خود اختصاص دادهاند، توزیع میشود.
در نتیجه، بسیاری از سرمایهگذاران با نگرانیهای نقدینگی مانند ناتوانی در فروش داراییهای خود به دلیل کمبود بودجه یا افرادی که مایلند طرف مقابل معامله را اتخاذ کنند، مواجه هستند. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ که ارزش شیبا اینو افزایش یافت و بسیاری از افراد را ثروتمند کرد؛ اما به دلیل کمبود نقدینگی در بازار برای تبدیل شیبا اینو به سایر داراییها کاربران قادر به فروش و قفل کردن سودهای بالای خود نبودند. بسیاری از سرمایهگذاران ممکن است خود را در تنگنا بیابند و زمانی که ارزش داراییها کاهش مییابد، قادر به فروش آن نباشند.
۶. ضرر ناپایدار
ضرر ناپایدار هنگامی رخ میدهد که یک کاربر نقدینگی را به استخرهای دارایی دوگانه در پروتکلهای DeFi عرضه کند. این تفاوت بین قرار دادن دو دارایی ارز دیجیتال در یک استخر نقدینگی مبتنی بر بازارساز خودکار (AMM) در مقابل ذخیره صرف دارایی در یک کیف پول رمزنگاری است.
به عبارت دیگر، اگر قیمت یک دارایی در حالی که پول خود را در یک پروتکل قفل کردهاید، کاهش یابد، ارزش دارایی را از دست خواهید داد و تا زمانی که بتوانید وجوه را در دوره بعدی استخراج کنید، در معرض نوسانات قیمت قرار خواهید گرفت.
البته دارایی ممکن است به طور کامل از بین نرود اما سود شما نسبت به قبل از قفل کردن دارایی کمتر خواهد شد. از سوی دیگر، زیان ممکن است بسته به نحوه حرکت بازار بیشتر شود. هر گونه ضرر تنها زمانی پذیرفته میشود که پول از استخر نقدینگی حذف شود. تا آن زمان، ضرر صرفاً روی کاغذ است و ممکن است بسته به شرایط بازار کاملاً کاهش یا حذف شود.
۷. حمله به وامهای فلش (Flash Loan)
وامهای فلش، نوعی وام دهی بدون وثیقه و منحصر به دیفای است. وامهای فلش یک وام بدون ضامن است که از قراردادهای هوشمند برای کاهش خطرات بانکداری سنتی استفاده میکند. یک وام گیرنده میتواند صدها هزار دلار دارایی دیجیتال را بدون ایجاد هیچ گونه ضامنی به دست آورد، با این اخطار که وام گیرنده باید کل مبلغ را در همان معاملهای که در آن تحویل داده شده است، بازپرداخت کند.
این حمله زمانی اتفاق میافتد که کلاهبردارانی مقادیر زیادی پول قرض میکنند و از آن برای تأثیرگذاری بر بازار یا سود بردن از پروتکلهای DeFi استفاده میکنند. این اتفاق اخیراً برای PancakeBunny، یک جمعآورنده ییلد فارمینگ، رخ داد؛ زمانی که مهاجمان با تزریق سرمایهشان به پروتکل قیمت توکن PancakeBunny را افزایش دادند، سپس آن را به یکباره فروختند، که منجر به سقوط قیمت شد؛ این کار منجر به ضرر هنگفت سرمایهگذاران سود ۳ میلیون دلاری مهاجمان، شد.
۸. راگ پول (Rug pull)
Rug pull نوعی کلاهبرداری است که در آن افراد یک توکن ایجاد میکنند، آن را به یک ارز دیجیتال محبوب مانند تتر یا اتریوم مرتبط میکنند و مردم را تشویق میکنند که آن را در پروتکل DeFi با بازدهی بالا به دست آورند. مردم در استخر نقدینگی پول میگذارند و انتظار بازدهی بالایی دارند، اما زمانی که پول کافی در استخر جمع شد، توسعهدهندگان DeFi از روش مخربی که به طور عمدی آن را در قرارداد هوشمند کدگذاری کردهاند استفاده میکنند تا ارز دیجیتال محبوبی را که توکن جدید با آن جفت شده است، میفروشند و میلیونها توکن بیارزش در استخر باقی میگذارند.
۹. ریسک دارایی
زمانی که میخواهید پولی از پروتکل دیفای قرض بگیرید، به عنوان ضمانت باید مقداری ارز دیجیتال را برای مدت معینی در پروتکل قفل کنید. از آنجایی که ارزهای دیجیتال ذاتاً بیثبات هستند، اگر توکنی که به عنوان وثیقه قرار داده شده است، با کاهش سریع ارزش مواجه شود، کاربران دیفای نقدینگی وجوه خود را میبینند.
موارد بالا، مشکلاتی هستند که حوزه دیفای با آن دست و پنجه نرم میکند، اما همیشه راهی برای جلوگیری از برخی خطرات وجود دارد. در ادامه چند راه را به شما معرفی میکنیم تا بتوانید حوزه دیفای را به مکانی امنتر تبدیل کنید.
چگونه خطرات DeFi را به حداقل برسانیم؟
۱. از پلتفرمهای آزمایش و تأیید شده دیفای استفاده کنید
پلتفرمهای دیفای زیادی وجود دارند که در برخی از آزمونها پیروز شدند و از سیل حملات هکرها جان سالم به در بردهاند. این را میتواند یک شاخص مثبت در نظر بگیرید، چرا که این برنامهنویسی قوی و جامع پلتفرم را نشان میدهد. یکی از بهترین راهها برای پیدا کردن این نوع پلتفرمهای تأیید شده، وبسایت DeFi Pulse است. سعی کنید بیشتر به پروتکلهای DeFi برتر پایبند باشید.
این شبیه به این است که از خود بپرسید، سرمایهگذاری مطمئنتر کدام است؟ سرمایهگذاری روی بیت کوین یا یک میم کوین که حتی یک وایت پیپر یا اطلاعاتی در مورد تیم ارائه نداده و حتی در Coinmarketcap وجود ندارد؟ تمرکز بر پروژههای blue-chip (معمولاً به شرکتهای بزرگ که از لحاظ مالی وضعیت خوبی دارند، بلو چیپ میگویند) و شناختهشده مطمئنترین انتخاب برای سرمایهگذاری است.
۲. به دنبال چکهای حسابرسی مستقل باشید
بسیاری از شرکتهای امنیتی بلاک چین خدمات حسابرسی را برای شرکتها و پلتفرمهای ارزهای دیجیتال ارائه میکنند. این افراد متشکل از متخصصان واقعی کدنویسی هستند که به طور هوشمندانه کدهای یک پروتکل را بررسی میکنند تا تضمین کنند هیچ آسیبپذیری برای ورود هکرها به پروتکل وجود ندارد. پس بهتر است، قبل از قرار دادن پولها بررسی کنید که آیا پروتکل مورد نظر شما ممیزیهای خارجی را پشت سر گذاشته است یا خیر.
۳. امور مالی متمرکز غیرمتمرکز (CeDeFi) را در نظر بگیرید
گرچه ممکن است متناقض به نظر برسد، اما امور مالی متمرکز غیرمتمرکز توجه بسیاری از مشاغل، سرمایهگذاران و علاقهمندان به ارزهای دیجیتال را برانگیخته است. هدف اصلی CeDeFi گردآوری بهترین امور مالی متمرکز و غیرمتمرکز است. این امور به مؤسسات مالی سنتی اجازه میدهد تا با حفظ اقدامات احتیاطی مالی سنتی از جمله حمایت از کاربر، مقررات قابل تأیید و بیمه، همان مزایای DeFi را ارائه دهند.
برای مثال بایننس، یکی از صرافیهای بزرگ ارزهای دیجیتال است که خدمات دیفای را در دسترس کاربران خود قرار داده است. بایننس اولین پلتفرمی بود که CeDeFi را ارائه کرد؛ بایننس دنیای جدیدی از امکانات را برای سیستمهای مالی سنتی برای پیوستن و ارائه کالاها و خدمات مشابه DeFi به کاربران باز کرد.
بایننس جایگزین مناسبی است، چرا که از خزانهی خود برای محافظت از داراییهای هک شده کاربران خود استفاده میکند. این صرافی به طور شبانهریزی به مشتریان خود پشتیبانی میدهد تا در صورت بروز مشکل به آنها کمک کند. این ویژگی برای کسانی که از کیف پولها و دیفای قدیمی غیر حضانتی استفاده میکنند، مفید است. البته بزرگترین عیب آن این است که کنترل کاملی به روی داراییهای شما دارد و آنچه در اختیار کاربر قرار میدهد در واقع یک IOU از صرافی است.
مزیت دیگر CeDeFi این است که صرافی پروژهها را برای اطمینان از مشروعیت ارزیابی میکند. نیازی به ادغام پروتکلهای پرهزینه کیف پول به DeFi نخواهد بود. مزایای DeFi به طور گسترده در دسترس خواهد بود. و قیمت و سرعت معاملات اغلب ارزانتر خواهد بود. استفاده از پلتفرمهای CeFi مانند سلسیوس، بلوکفی، و سِدیفای همچنین میتواند به کاهش ریسک نقدینگی کمک کند، چرا که میلیونها پول نقد در این پروتکلها در گردش است.
۴. ارزش کل دارایی قفل شده (TVL) را بررسی کنید
میتوانید اطلاعات مهم را از وبسایتی که معرفی کردیم، DeFi Pulse، به دستآورید. هر چه پول قفل شده و نقدینگی بیشتر در یک پلتفرم شناور باشد، شانس شما برای قفل کردن سود در زمان رسیدن بیشتر است. برای درک بهتر، فرض کنید که من و شما تنها افرادی هستیم که دوج کوین شماره ۵۴ را در یک پلتفرم DeFi نگه میداریم. در این میان نهنگی وارد میشود و با خرید دوج کوین شماره ۵۴ باعث افزایش قیمت آن به یک میلیون دلار میشود.
حال من و شما هر دو میلیونر هستیم! اکنون به چه کسی میتواند کوین خود را بفروشید؟ من کوین شما را به مبلغ یک میلیون دلار خریداری نمیکنم و شما هم کوین من را نمیخرید، بنابراین هیچ کدام از ما سود نخواهیم برد. این دلیلی است که باید نقدینگی را بررسی کنید.
۵. تحقیقات را شخصاً انجام دهید
بهترین کار برای جلوگیری هرگونه خطر کلاهبرداری این هست که تحقیقات لازم را انجام دهید. برای شروع میتوانید وب سایت پروژه را بررسی کنید، وایت پیپر آن را با دقت بخوانید. توصیه میشود روی پروژهایی که بنیانگذاران آن ناشناس هستند سرمایهگذاری نکنید، یعنی پروژههایی که اسمی از توسعهدهندگان در وایت پیپر آنها دیده نمیشود. باید بدانید که چه کسی پشت پروژه است تا بتوانید تشخیص دهید آیا آن فرد واجد شرایط ایجاد یک پلتفرم قوی و امن هست یا خیر. دانستن اینکه چه کسی پشت آن است، احتمال rug pull بودن آن پروتکل را کمتر میکند.
بحثها و بررسیهای جامعه را در سایتهایی مانند DeFi Safety و ردیت بررسی کنید. دیفای سیفتی یک سازمان رتبهبندی است که محصولات و پلتفرمهای دیفای را مورد ارزیابی قرار میدهد و آنها را بر اسا برخی فاکتورها مانند شفافیت و امنیت طبقهبندی میکند.
۶. منبع باز بودن نشانه خوبی است
اگرچه، برای اطمینان بیشتر، نیازی به درک کدهای پروتکل نخواهید داشت، اما منبع باز بودن یک پروژه، شاخص خوبی برای اعتماد کردن است. این بدان معناست که تیم توسعه دهنده از کدی برای ایجاد پلتفرم استفاده کرده است که هر کسی میتواند وارد آن شود، آن را بررسی کند و برای خود تأیید کند تا مطمئن شود که هیچ چیز خطرناکی در آن پنهان نیست. اگرچه این راه حل آسانی برای افراد معمولی نیست. بنابراین بهتر است روی پروتکلهایی سرمایهگذاری کنید که کد آن از نظر صحت و امنیت توسط هزاران برنامهنویس بررسی شده است.
۷. کیف پول خود را ایمن نگه دارید
مهم است که کلیدهای خصوصی شما خصوصی بماند و عبارت بازیابی شما در جایی امن نوشته و نگهداری شود. آنلاین نگه داشتن این کلیدهای خصوصی، میتواند دسترسی هکرها را به دارایی شما آسانتر کند. اگر کاربر دسترسی به دستگاه خود را از دست بدهد، رایانه یا تلفنش خراب شود یا دزدیده شود، یا از کیف پول خود خارج شود، هیچ چیزی نمیتواند به شما کمک کند پول نقد خود را بدون رمز عبور بازیابی کنید.
مراقب کلاهبرداریهایی مانند تعویض سیم کارت و ایردراپها باشید؛ در این نوع کلاهبرداری، مهاجمان مشتریان را فریب میدهند تا تراکنشها را در وب سایتهای جعلی تأیید کنند و از اطلاعات آنها استفاده کنند. این افراد گاهی خود را به جای اعضای تیم نیز معرفی میکنند. به یاد داشته باشید که هیچ کس هرگز عبارت بازیابی خصوصی شما را که به عنوان عبارت seed، رمز عبور یا کلید خصوصی نیز شناخته میشود، درخواست نخواهد کرد. پس این اطلاعات را همیشه خصوصی نگه دارید.
سوالات متداول
دیفای چیست؟
سیستم دیفای با ارائه خدماتی مانند وام کریپتویی، سرمایهگذاری، سیستمهای پرداخت و… تلاش کرده تا سیستمهای مالی موجود را بازتولید و بهبود بخشد تا بتواند یک سیستم مالی بدون عیب را به کاربران ارائه دهد.
چرا DeFi توسعه یافت؟
به دلیل جلوگیری از فساد در امور مالی سنتی و همچنین ایجاد یک سیستم مالی صادقانه و بیطرفانه
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
۱ دیدگاه. نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سلام خسته نباشید
مقاله خوبی بود.