استخر نقدینگی در DeFi چیست؟

استخرهای نقدینگی یکی از فناوری‌های بنیادی در اکوسیستم DeFi هستند. آنها بخشی اساسی از بازارسازهای خودکار (AMM)، پروتکل‌های اعطای وام، فارمینگ بهره، دارایی‌های ترکیبی، بیمه درون زنجیره‌ای، بازی‌های بلاکچینی و … هستند؛ استخر نقدینگی اساساً وجوهی دیجیتالی بوده که به صورت جمعی نگهداری می‌شود. اما با این حجم انبوه دارایی در یک محیط بدون نیاز به اجازه که هرکسی می‌تواند به آن نقدینگی اضافه کند چه کاری می‌توان انجام داد؟ 

معرفی استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools)

اخیرا فایننس غیرمتمرکز (DeFi) رشدی انفجاری را تجربه کرده است. حجم معاملات DEX به طور معناداری می‌تواند با حجم معاملات صرافی‌های متمرکز رقابت کند. از دسامبر ۲۰۲۰، تقریباً ۱۵ میلیارد دلار دارایی در پروتکل های DeFi بلاک شده و این اکوسیستم با تنوعی از محصولات جدید به سرعت در حال توسعه است. اما چه چیزی این توسعه را ممکن می‌سازد؟ یکی از فن‌آوری‌های اساسی در پس این محصولات، استخر نقدینگی است.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی به مجموعه وجوهی اطلاق می‌شود که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند؛ استخرهای نقدینگی برای تسهیل صرافی‌های غیرمتمرکز، پروتکل‌های اعطای وام و بسیاری از عملکردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استخرهای نقدینگی ستون فقرات بسیاری از بسترهای مبادلاتی غیرمتمرکز (مانند Uniswap) هستند. کاربرانی که ارائه‌دهندگان نقدینگی (LP) نامیده می‌شوند، مقدار مساوی از دو توکن را برای ایجاد بازار در یک استخر اضافه می‌کنند. آنها در ازای تأمین وجوه خود و متناسب با سهم خود از کل نقدینگی، از معاملاتی که در استخر آنها انجام می‌شود کارمزد دریافت می‌کنند.

از آنجا که هرکسی می‌تواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد، AMM ها بازار را در دسترس همگان قرار داده‌اند.

یکی از اولین پروتکل‌های استفاده‌کننده از استخرهای نقدینگی، Bancor بود؛ اما این طرح با محبوبیت Uniswap مورد توجه بیشتری قرار گرفت. برخی از بسترهای مبادلاتی معروف که از استخرهای نقدینگی اتریوم استفاده می‌کنند SushiSwap، Curve و Balancer هستند که استخرهای نقدینگی آنها دارای توکن‌های ERC-20 است. چیزی شبیه زنجیره هوشمن بایننس که از PancakeSwap ، BakerySwap و BurgerSwap (توکنهای BEP-20) پشتیبانی می‌کند.

مقایسه استخرهای نقدینگی و دفاتر ثبت سفارش

برای درک تفاوت استخرهای نقدینگی، بیایید به بخش اساسی تجارت الکترونیکی (دفتر ثبت سفارشات) نگاهی بیاندازیم. به زبان ساده، دفتر ثبت سفارش شامل مجموعه‌ای از سفارشات باز برای یک بازار معین است؛ سیستمی که سفارشات را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور تطبیق نامیده می‌شود. دفتر ثبت سفارشات به همراه موتور تطبیق، هسته اصلی هر صرافی متمرکز (CEX) است. 

معاملات DeFi، شامل معاملات درون زنجیره‌ای است، بدون اینکه یک حزب متمرکز منابع مالی را در اختیار داشته باشد. این امر برای دفتر ثبت سفارش مشکلی را به همراه می‌آورد. هر تعامل با دفتر ثبت سفارش به هزینه گس (gas) نیاز دارد که این مساله انجام معاملات را بسیار گران می‌کند.

این امر همچنین برای معامله‌گرانی که برای جفت‌های معاملاتی تأمین نقدینگی می‌کنند، بسیار پرهزینه است. مهمتر از همه، اکثر بلاکچین‌ها نمی‌توانند توان مورد نیاز برای معامله میلیاردها دلار در روز را تحمل کنند؛ این بدان معناست که در یک بلاکچین مانند اتریوم، یک دفتر ثبت سفارش درون زنجیره‌ای عملا غیرممکن است. برای اینکار می‌توان از زنجیرهای جانبی یا راهکارهای لایه دوم استفاده نمود.

قبل از ادامه کار، لازم به ذکر است که DEXهایی وجود دارند که با دفاتر ثبت سفارش به خوبی تعامل دارند. Binance DEX که بر روی بلاکچین بایننس ساخته شده، به طور ویژه برای معاملاتی سریع و ارزان طراحی شده است. مثال دیگر پروژه Serum  در بلاکچین سولانا است.

استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کنند؟

بازارسازهای خودکار این بازی را تغییر داده‌اند. آنها نوآوری قابل توجهی هستند که امکان معاملات درون زنجیره‌ای و بدون نیاز به دفتر ثبت سفارش را فراهم می‌‌کنند. از آنجا که برای انجام معاملات به هیچ یک از طرفین احتیاجی نیست، معامله‌گران قادرند در پوزیشن ورود و خروج جفت‌های معاملاتی قرار گیرند.

شما می‌توانید دفتر ثبت سفارش یک صرافی همتا به همتا را تصور کنید، جایی که خریدار و فروشنده مستقیما به یکدیگر متصل می‌شوند. به عنوان مثال معاملات در Binance DEX به صورت همتا به همتا است و مستقیماً بین کیف‌پول کاربران انجام می‌شود؛ خرید و فروش با استفاده از AMM متفاوت است. شما می توانید معاملات با AMM را به عنوان قرارداد peer-to-contract در نظر بگیرید.

ارتباط AMM با Liquidity Pools

همانطور که اشاره کردیم، استخر نقدینگی مجموعه‌ای از وجوه است که در یک قرارداد هوشمند توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی نگهداری می‌شود. هنگام انجام معامله در AMM، به معنای سنتی طرف مقابل ندارید. در عوض شما معاملات را در برابر نقدینگی موجود در استخر نقدینگی انجام می‌دهید. برای خریدار، در آن لحظه نیازی به فروشنده نیست و تنها نقدینگی کافی در استخر مهم است.

هنگام خرید جدیدترین کوین در صرافی یونی سواپ، در طرف مقابل شما فروشنده‌ای به معنای سنتی آن نیست. درعوض فعالیت شما توسط الگوریتمی کنترل و قیمت‌گذاری براساس معاملات انجام شده در استخر تعیین می‌شود؛ مسلماً نقدینگی باید در سطح مطلوبی قرار داشته باشد و هر شخصی بتواند تأمین‌کننده نقدینگی باشد.

موارد استفاده Liquidity Pools

تاکنون ما در خصوص AMMها که محبوب‌ترین موارد استفاده از استخرهای نقدینگی می‌باشند بحث کرده‌ایم. با این حال، همانطور که گفتیم جمع‌کردن نقدینگی یک مفهوم کاملاً ساده است، بنابراین می‌توان آن را به طرق مختلف استفاده کرد؛ یکی از این موارد، فارمینگ بهره یا استخراج نقدینگی است. استخرهای نقدینگی اساس پلتفرم‌های فارمینگ بهره هستند، جایی که کاربران وجوه خود را به استخرهایی جهت تولید بهره ارایه می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید به افراد لایق، یک معضل دشوار برای پروژه‌های رمزارزی است. برای حل این معضل، استخراج نقدینگی یکی از موفقیت‌آمیزترین رویکردها بوده است. با این کار توکن‌ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی که توکن‌های خود را در یک استخر نقدینگی قرار می‌دهند، توزیع می‌شوند. سپس توکن‌های تازه منتشر شده متناسب با سهم هر کاربر در استخر توزیع می‌گردند.

به خاطر داشته باشید این حتی می‌تواند توکن‌هایی از سایر استخرهای نقدینگی که استخر توکن نامیده می‌شوند هم باشد. به عنوان مثال اگر نقدینگی خود را به Uniswap یا صندوق اعطای وام Comound پرداخت نمایید، توکن‌هایی دریافت می‌کنید که بیانگر سهم شما در این استخر است. شما ممکن است بتوانید آن توکن‌ها را به یک استخر دیگر واریز و بازدهی کسب کنید. 

ما همچنین می‌توانیم حکمیت را به عنوان یک مورد استفاده از استخر نقدینگی در نظر بگیریم. در برخی موارد، آستانه رمزارزی بسیار بالایی نیاز است تا بتوانیم یک پیشنهاد حکمیتی را ارائه دهیم. بنابراین شرکت‌کنندگان با تجمیع منابع نقدینگی می‌توانند پشت سر یک هدف مشترک برای پروتکل متحد شوند.

صدور دارایی‌های ترکیبی در بلاکچین به استخرهای نقدینگی متکی است. اگر مقداری وثیقه را در یک استخر نقدینگی اختصاص دهید، سپس آن را به یک اوراکل معتبر متصل کنید، یک توکن ترکیبی که به هر دارایی می‌تواند وابسته باشد خواهید داشت؛ به چه چیز دیگری می‌توانیم فکر کنیم؟ احتمالاً کاربردهای بیشتری برای استخرهای نقدینگی وجود دارد که هنوز کشف نشده‌اند و همه آنها به هوشمندی توسعه‌دهندگان DeFi بستگی دارد.

ریسک استخرهای نقدینگی

اگر نقدینگی خود را به AMM اختصاص دهید، باید با مفهومی به نام ضرر ناپایدار هم آشنا باشید. به طور خلاصه هنگامی که نقدینگی خود را به AMM ارائه می‌دهید، در مقایسه با هودل کردن، نوعی از دست دادن ارزش دلار است. اگر نقدینگی یک AMM را تأمین کنید، احتمالاً در معرض یک ضرر ناپایدار قرار دارید که گاهی اوقات می‌تواند ناچیز و گاهی اوقات هم بسیار چشمگیر باشد.

نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید خطرات قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را به یک استخر نقدینگی واریز می کنید، آنها در استخر هستند. بنابراین در حالی که از نظر فنی هیچ واسطه‌ای به وجوه شما دسترسی ندارد، اما آن قرارداد را می‌توان متولی وجوه دانست. به عنوان مثال اگر ایراد یا نوعی سو استفاده از طریق وام فوری رخ دهد، وجوه خود برای همیشه از دست می‌دهید.

همچنین در مورد پروژه‌هایی که توسعه‌دهندگان اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند، مراقب باشید. گاهی اوقات توسعه‌دهندگان می‌توانند از برخی دسترسی‌های ویژه در کد قرارداد هوشمند برخوردار باشند که آنها را قادر به انجام اقدامات مخرب مانند کنترل منابع مالی در استخر می‌کند.

نتیجه‌گیری

استخرهای نقدینگی هسته اصلی فناوری DeFi هستند. آنها معاملات غیرمتمرکز، اعطای وام، فارمینگ بهره و موارد دیگر را امکان پذیر می‌کنند. این قراردادهای هوشمند تقریباً در هر قسمت از DeFi استفاده می‌شوند و به احتمال زیاد این کار را ادامه می‌دهند.

سوالات متداول

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

در حقیقت وظیفه استخر نقدینگی، تامین دارایی لازم برای صرافی‌های غیرمتمرکز است.

معروف‌ترین استخرهای نقدینگی که بر روی فناوری بلاک چین فعالیت می‌­کنند و قرارداد هوشمند ارائه می‌­کنند کدام اند؟

کاردانو، پولکادات، بایننس کوین و اتریوم از معروف ترین استخرهای نقدینگی هستند که روی بلاک چین فعالیت و قرارداد هوشمند ارائه می‌کنند.

مطالب مرتبط:

استخراج ارز دیجیتال یا ماینینگ چیست ؟ آموزش استخراج بیت کوین به زبان ساده بهترین ارز‌های دیجیتال برای استخراج در سال جدید آموزش استخراج بیت کوین با کامپیوتر