دیفای لاما (DeFi Llama) یک داشبورد تحلیلی DeFi (امور مالی غیرمتمرکز) است که اتریوم، ترا (لونا)، آوالانچ (AVAX)، فانتوم (FTM)، کاردانو(ADA) و سایر زنجیره‌های مالی غیرمتمرکز را رصد می‌کند. رصد کردن تمام فعالیت‌های دیفای در سراسر جهان به دلیل غیرمتمرکز بودن امور مالی دشوار است. اینجاست که استفاده از ابزار و داشبورد دیفای لاما به کار می‌آید.
دیفای لاما (DeFi Llama) چیست؟
ابزار DeFi Llama تمام زنجیره‌های اصلی و برنامه‌های کاربردی آن‌ها (DApps) را ردیابی می‌کند و یکی از بهترین ابزارهای دیفای محسوب می‌شود. تیم داده فعالیت‌های معاملاتی بزرگترین شبکه‌های جهان را بررسی می‌کند. این پلتفرم داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند و آن‌ها را آزادانه در دسترس عموم قرار می‌دهد. اطلاعاتی مانند اپلیکیشن‌ها، زنجیره‌ها، اوراکل‌ها، فورک‌ها، ایردراپهای دیفای و همچنین NFTها توسط دیفای لاما ردیابی و جمع‌آوری میشوند.
هنگامی که TVL (ارزش کل قفل شده) در دسامبر ۲۰۲۱ به بالاترین رقم تاریخ ۲۵۰ میلیارد دلار رسید، فعالیت‌های DeFi نیز به اوج خود دست پیدا کرد. این موضوع نشان می‌دهد که DeFi با بیت کوین (BTC) آنطور که ما تصور می‌کنیم مرتبط نیست. چرا که با کاهش تسلط بیت کوین، تعداد زیادی از ارز‌های دیجیتال دیگر (altcoins) به وجود آمده‌اند.
دیفای لاما چگونه کار می‌کند؟
وب سایت DeFi Llama داده‌های بیش از ۸۰ بلاک چین لایه ۱ و صد‌ها برنامه غیرمتمرکز را جمع‌آوری می‌کند. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا بفهمیم کدام زنجیره‌ها مهم‌ترین هستند و DeFi چگونه پیشرفت می‌کند. اطلاعات جمع‌آوری شده برای دانلود رایگان است و می‌توان از یک API عمومی برای ترکیب داده‌ها در وب سایت‌های دیگر استفاده کرد.
از آنجا که این داده‌ها توسط پروتکل‌های باز جمع‌آوری میشوند، کاملاً قابل اعتماد هستند. داده‌های بلاک‌چین برای عموم در دسترس است، بنابراین کاربران می‌توانند با استفاده از اوراکل‌ها یا مرورگر‌های بلاک‌چین اتریوم، تمام معاملات روی برنامه‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (UNI) را ردیابی کنند. طبق آمار DeFi Llama، صنعت دیفای در سال ۲۰۲۰ ایجاد شد و از آن زمان رونق گرفت.
آموزش کار با داشبود DeFi Llama
اولین چیزی که در هنگام مراجعه به سایت defillama.com رؤیت می‌شود، داشبود دیفای لاما است. TVL از طریق این داشبورد برای تمام فعالیت‌های DeFi قابل دسترسی است. TVL یا کل ارزش قفل شده بیانگر این است که مقدار خاصی از پول در قالب توکنهای نقدینگی (LPs) یا وثیقه در آن شبکه‌ها قرار داده شده است.
رتبه‌بندی TVL برای برنامه‌های غیرمتمرکز بر اساس ارزش پولی مربوط به هر برنامه در صفحه اصلی نمایش داده می‌شود. کلیه معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز، پروتکل‌های تولید بازده، پروتکل‌های بیمه و سایر برنامه‌های کاربردی DeFi در این داده‌ها گنجانده شده است.
بر اساس داشبورد، کرو فایننس (CRV) با بیش از ۱۸ میلیارد دلار دارایی که تنها در Curve قفل شده است، بیشترین TVL را دارند. پروتکل‌های وام‌دهی Aave نیز با ۱۱ میلیارد ارزش قفل شده در رتبه دوم قرار دارد و نشان می‌دهد خدمات بانکداری غیرمتمرکز در حال محبوب شدن است.
کاربران می‌توانند بر اساس نیاز خود با انتخاب زنجیره‌های دیگری مانند فانتوم، ترا و اتریوم، رتبه‌های tvl را مرتب کنند. اگر اتریوم را انتخاب کنیم، برنامه‌های مبتنی بر TVL که برای اتریوم طراحی شده‌اند در اختیار ما قرار می‌گیرد. در ادامه ۱۰ برنامه برتر DeFi مبتنی بر اتریوم آورده شده است، علاوه بر این، با کمک دیفای لاما می‌توان فهمید که آیا برنامه‌ای با زنحیر‌های دیگر به غیر از اتریوم نیز قابل همکاری است یا خیر. برای مثال، کرو فایننس با هفت زنجیره دیگر قابل همکاری است. این اطلاعات به تریدر‌ها اجازه می‌دهد تا بهترین صرافی‌های DeFi را برای زنجیره‌های بزرگ‌تر بدون نیاز به انجام تحقیقات فردی شناسایی کنند.
زنجیره‌های دیفای لاما (لایه ۱)
دیفای لاما، بزرگترین بلاک‌چین‌های دیفای را به کمک TVL ردیابی می‌کند. این ویژگی فقط شامل زنجیره‌های لایه ۱ است که می‌توان برنامه‌ها را روی آن‌ها ساخت. در مقایسه با بیت کوین، زنجیره‌ها از مزیت سازگاری با قرارداد‌های هوشمند برخوردارند. قرارداد‌های هوشمند آن‌ها را قادر می‌سازد تا کوین‌هایی مانند ERC-۲۰ را روی این زنجیره‌ها بسازند و برنامه‌های DeFi مانند AAVE که خدمات وام دهی را به روشی غیرقابل اعتماد امکان‌پذیر می‌سازد، ایجاد کنند.
دیفای با قرارداد‌های هوشمند و توکنهای ERC-۲۰ در اتریوم شروع شد. سپس برنامه‌هایی مانند یونی‌سواپ و اوپن سی به هموار کردن راه برای تجارت غیرمتمرکز و NFTها کمک کردند. در سال ۲۰۲۱، بعد از افزایش هزینه گس و قیمت اتریوم، کاربران آن را ترک کردند. در حالی در ابتدا آن‌ها تنها چند دلار برای هزینه گس پرداخت می‌کردند، اما میانگین آن در نهایت به بیش از ۱۰۰ دلار برای هر تراکنش رسید. از این رو، کاربران به زنحیره‌های رقیب مانند ترا، آوالانچ و BSC روی آورند.
در حال حاضر، بعد از اتریوم با ۷۱ میلیارد دلار سرمایه قفل شده، زنجیره BSC با ۸.۶۵ میلیارد دلار TVL به عنوان دومین زنجیره بزرگ دیفای شناخته می‌شود. بعد از BSC، شبکه آوالانچ با حدود ۳ میلیارد فاصله در رتبه سوم قرار دارد. سولانا نیز با TVL حدود ۴.۳۷ میلیارد و ترون با ۴.۲۱ در جایگاه چهارم و پنجم قرار دارند. با این حال، روند‌های فعلی نشان می‌دهد اتریوم به عنوان بزرگترین زنجیره دیفای شناخته می‌شود. چرا که اتریوم ۲.۰ قصد دارد از الگوریتم اثبات کار به الگوریتم اثبات سهام بروزرسانی شود. در نتیجه اتریوم احتمالاً در سال‌های آینده تسلط خود را در بازار حفظ خواهد کرد.
نکته: TVL ارزش بازار نیست، ارزش بازار بیت کوین دو برابر اتریوم، اما فاقد قابلیت قرارداد هوشمند است. این بدان معناست که نمی‌تواند برنامه‌های DeFi را اجرا کند و در DeFi Llama فهرست نشده است.
اوارکل‌های دیفای لاما
اکوسیستم DeFi بدون اوراکل‌های بلاک چین ناقص است. از آنجایی که امنیت بلاک چین باعث می‌شود زنجیره‌ها به خودی خود ایزوله شوند، زنجیره‌هایی که در بالا نشان داده شده‌اند به مکانیسم‌هایی برای برقراری ارتباط با دنیای بیرونی نیاز دارند. خدمات اوراکل قرارداد‌های هوشمند را قادر می‌سازد تا سرور‌ها و منابع داده را به بلاک‌چین‌ها پیوند دهند.
اوراکل برای جمع‌آوری داده‌هایی مانند ارسال فید قیمت، داده‌های آب و هوا، داده‌های خدمات پرداخت و سایر اطلاعات استفاده می‌شود. توسعه‌دهندگان می‌توانند سیستم‌های خودکاری ایجاد کنند که داده‌ها را از دنیای واقعی جمع‌آوری می‌کند و برنامه‌هایی شبیه به امور مالی سنتی بدون استفاده از واسطه‌ها (TradFi) تولید می‌کند.
پروژه چین‌لینک، محبوب‌ترین سرویس اوراکل است که حدود ۵۲.۱۶ درصد از کل سهم بازار را در اختیار دارد. Chainlink با استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز خود، به تنهایی بیش از ۲۴.۴۶ میلیارد دلار در DeFi تضمین می‌کند. به عنوان مثال، AAVE از اوراکل‌های چین‌لینک برای به دست آوردن داده‌های قیمت‌گذاری بازار کریپتو که امکان وام دهی و استقراض غیرمتمرکز را امکان‌پذیر می‌سازند، استفاده می‌کند. سرویس‌های دیگری مانند می‌کر، TWAP. وینک لینک، سهم قابل توجهی از بازار اوراکل را به خود اختصاص داده‌اند.
فورک‌های دیفای لاما
فورک‌ها نسخه‌های اصلاح شده نرم‌افزار اصلی هستند که مجدداً برای استفاده راه‌اندازی شده‌اند. از آنجایی که برنامه‌های دیفای منبع‌باز هستند، کد‌های آن برای استفاده در دسترس است و همین شبیه‌سازی سرویس‌های موجود را آسان می‌کند. فورک‌ها گاهی اوقات می‌توانند TVL ترکیبی بالاتری نسبت به برنامه اصلی داشته باشند.
طبق داده‌های دیفای لاما، یونی‌سواپ با بیش از ۶۴ درصد سهم در کل بازار، پرکاربرترین برنامه در صنعت دیفای است. یونی سواپ اولین صرافی بود که امکان معاملات توکنهای ERC-۲۰ را برای کاربران خود فراهم کرد.
کد یونی‌سواپ توسط سرویس‌هایی مانند کرو فایننس، سوشی‌سواپ، پنکیک سواپ، سپوکی سواپ و بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر فورک شده است. AAVE همچنین یکی از اولین خدمات وام/قرض بود که کل صنعت کسب و کار‌های وام دهی غیرمتمرکز را برانگیخت.
ایردراپهای دیفای لاما
ایردراپها توکنهای رایگانی هستند که در زمان شروع توزیع یک ارز دیجیتال جدید، ارائه میشوند. ایردراپ توکن‌ها در جامعه دیفای بسیار رایج است زیرا به کاربران اولیه پاداش می‌دهد و توکن را تبلیغ می‌کند.
زمانی که یونی‌سواپ در ابتدا توکن UNI خود را منتشر کرد، یک ایردراپ ۱۰,۰۰۰ دلاری را به همه کاربران واجد شرایط ارائه کرد. کاربرانی که در سرویس نام دامنه eth. را ثبت نام کردند، بیش از ۱۰,۰۰۰ دلار توکن airdropped از سرویس‌هایی مانند سرویس نام اتریوم (ENS) دریافت کردند.
اکثر برنامه‌های DeFi توکن مخصوص به خود را دارند. کسانی که هنوز توکن خود را راه‌اندازی نکرده‌اند، احتمالاً در آینده این کار را انجام می‌دهند و کاربران می‌توانند با استفاده از این سرویس‌ها در airdrops ثبت‌نام کنند. DeFi Llama لیستی از سایت‌های airdrop آینده را ارائه می‌دهد:
این وب سایت‌ها بر اساس کل TVL رتبه‌بندی میشوند. اکثر برنامه‌های DeFi در نهایت یک توکن کاربردی یا توکن حکومتی منتشر می‌کنند.
توکنهای غیرقابل تعویض دیفای لاما (DeFi Llama)
ان اف تی‌ها (NFT) بخش بزرگی از دنیای دیفای را تشکیل داده‌اند. برخلاف ارز‌های دیجیتال که می‌توانند در اختیار میلیون‌ها نفر باشند، NFT تنها متعلق به یک فرد است. NFTها اغلب به عنوان مجموعه ارائه میشوند. مانند مجموعه ۱۰ هزار عددی کریپتوپانک. حجم معاملات سالانه NFTها تقریباً ۲۰ میلیارد دلار و حجم معاملات روزانه آن دارای نوسانات زیادی است.
در برخی از روز‌ها، حجم معاملات می‌تواند به ۵۰ میلیون دلار برسد، در حالی که در روز‌های دیگر به زیر ۵ میلیون دلار می‌رسد. آمار دیفای لاما نشان می‌دهد در اواسط سال ۲۰۲۱، ان اف تی‌ها حجم معاملاتی نداشتند. این روند تا ژوئن ۲۰۲۱ ادامه پیدا کرد و سپس در اوت ۲۰۲۱ با ۴۰۰ میلیون دلار معاملات روزانه به اوج تاریخی خود رسید.
این توکن‌ها اغلب به صورت رایگان ایجاد میشوند (به استثنای هزینه‌های گس) و متعاقباً با تجارت در مبادلاتی مانند اوپن سی یا Rarible ارزش پیدا می‌کنند. هر مجموعه دارای یک قیمت کف است که بسته به نگرش مجموعه متفاوت خواهد بود؛ بسیاری از مجموعه‌های برتر NFT هزینه‌های اولیه ۵۰ ETH (حدود ۱۵۰,۰۰۰ دلار) دارند.
ارزشمتد‌ترین مجمومعه‌های در حال حاضر کریپتوپانک (۲ میلیارد دلار)، مجموعه bayc (یک میلیارد دلار)، MAYC (۴۰۰ میلیون دلار)، Clone X (۳۵۰ میلیون دلار) و Loot (۲۷۰ میلیون دلار) هستند. NFTها از توکنهای قابل تعویض مانند ERC-۲۰ متمایز هستند، بنابراین DeFi Llama یک قسمت جداگانه از داشبورد را برای آن‌ها ایجاد کرده است.
نتیجه‌گیری
ارزش بازار دیفای در حال حاضر ۱۱۳.۰۵ میلیارد است، که حدود ۶۳ درصد از آن را تنها اتریوم تشکیل می‌دهد. با این حال زنجیره‌های مختلف دیگری با خاصیت‌های منحصر به فرد خود ظهور کرده‌اند. از این رو، ردیابی هر زنجیره به صورت تکی ممکن است چالش برانگیز باشد. دیفای لاما با جمع‌آوری تمام داده‌ها و ساخت ابزارهای جدید برای ردیابی آن‌ها، این خلاء را پر کرده است. معامله‌گرانی که می‌خواهند با DeFi شروع به کار کنند، می‌توانند از این ابزار‌ها برای بررسی زنجیره‌های رایج استفاده کنند. توسعه‌دهندگان نیز می‌توانند از API برای نمایش اطلاعات مهم در وب سایت‌های خود استفاده کنند و نشان دهند که محیط DeFi چگونه در حال تکامل است.
سوالات متداول
دیفای لاما (DeFi Llama) چیست؟
دیفای لاما یک داشبورد تحلیلی DeFi است که اتریوم، ترا لونا، آوالانچ، فانتوم، کاردانو و سایر زنجیره‌های مالی غیرمتمرکز را رصد می‌کند.
فورک‌های دیفای لاما چیست؟
فورک‌ها نسخه‌های اصلاح شده نرم‌افزار اصلی هستند که مجدداً برای استفاده راه‌اندازی شده‌اند.
ایردراپهای دیفای لاما چیست؟
ایردراپها توکنهای رایگانی هستند که در زمان شروع توزیع یک ارز دیجیتال جدید، ارائه میشوند.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال ارزتودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
