معرفی انواع ارزهای دیجیتال

ریچارد براون: « بیت کوین اولین نمونه انواع ارزهای دیجیتال است و من باور دارم که این‌ها جهان را تغییر خواهند داد.» از زمان ظهور بیت کوین در سال ۲۰۰۹ تاکنون تعداد ارزهای دیجیتال به طور تصاعدی افزایش یافته است. سرمایه‌گذاران زیادی با سرمایه‌های عظیم از بازارهای بی‌ثبات تجاری جدا شده و به دنیای جذاب ارزهای دیجیتال جذب شدند؛ همچنین توسعه‌دهندگان بسیاری به این حوزه ورود کردند و ارزهای دیجیتال را از برنامه‌های کاربردی به امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، بازی‌ها، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و محیط‌های متاورس گسترش دادند که پیشرفتی چشمگیر در حوزه بلاک چین است.

به نظر شما چه تعداد کوین در دنیای ارزهای دیجیتال وجود دارد؟ چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟ تفاوت کوین و توکن چیست؟ در ادامه همراه ارزتودی باشید تا درباره انواع ارزهای دیجیتال و کاربرد آن‌ها بیشتر صحبت کنیم.

 تعداد ارزهای دیجیتال

از زمان ظهور بیت کوین (BTC) در سال ۲۰۰۹ و اتر (ETH) در سال ۲۰۱۵، بازار ارزهای دیجیتال به بیش از ۹۰۰۰ کوین و توکن مختلف در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت. اکنون، براساس داده‌های سایت CoinMarketCap، بیش از ۲۰,۰۰۰ ارز دیجیتال در گردش وجود دارد.

برخی پروژه‌ها در این دنیای بزرگ و پرتلاطم ناموفق هستند و ارزش خود را کاملا از دست می‌دهند، مانند توکن ترا لونا که در ماه می ۲۰۲۲ کاملا نیست و نابود شد؛ اما دوکوان پا پس نکشید و پس از مدتی کوتاه نسخه جدید را با نام Terra LUNA 2.0 راه‌اندازی کرد.

چرا تعداد ارزهای دیجیتال زیاد است؟

زمانی که بلاک چین بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد، فرصت‌های بسیاری برای توسعه‌دهندگان ایجاد شد تا برنامه‌ها و خدمات جدید را با استفاده از فناوری بلاک‌چین ایجاد کنند. آن‌ها با راه‌اندازی ارزهای دیجیتال جایگزین، که به آلت‌کوین معروف شدند، به دنبال تقویت نقاط مثبت و رفع نقاط ضعف بلاک چین بیت کوین هستند.

با توسعه فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال فراتر از یک ذخیره دیجیتالی با ارزش رفتند و باعث شدند تا خدمات مالی دیگر، مالکیت دارایی، شبکه‌های اجتماعی بر بستر بلاک چین و… نیز رشد کنند و اکنون در حال فعالیت باشند.

به عنوان مثال اتر روی بلاک چین اتریوم کار می‌کند و بزرگ‌ترین آلت‌کوین محسوب می‌شود؛ همانطور که گفتیم، بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال با ارزش عمل می‌کند، اما اتر انجام تراکنش‌ها را در پلتفرم قراردادهای هوشمند که بر بستر بلاک چین اتریوم هستند، امکان‌پذیر می‌کند.

با گذشت زمان و استفاده گسترده‌تر از ارزهای دیجیتال، باعث شد تا برخی بلاک‌چین‌ها با مشکل مقیاس‌پذیری مواجه شوند! این موضوع جرقه‌ای شد تا بسیاری از توسعه‌دهندگان به دنبال ساخت پروتکل‌های جدید برای کمک به گسترش قابلیت‌های پردازش و کاهش هزینه‌های تراکنش باشند.

با توسعه و پیشرفت روزافزون، اکنون لایه‌های مختلفی از بلاک چین‌ها وجود دارد که هر کدام کوین‌ها و توکن‌های مخصوص به خود را دارد و ممکن است عملکردی متفاوت نیز داشته باشند. لایه‌های بلاک چین عبارتند از:

لایه صفر: لایه صفر معماری انتقال داده است که پروتکل‌ها را اجرا می‌کند و همچنین از بلاک چین‌های لایه یک پشتیبانی می‌کند. پولکادات (DOT) یک پروژه لایه صفر است که از Relay Chain خود به عنوان یک پل بین بلاک چین‌های لایه یک استفاده می کند.

لایه یک: لایه یک همان شبکه‌های بلاک چین مستقل و عمومی مانند بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، سولانا (SOL) و آوالانچ (AVAX) هستند.

لایه دو: راه‌حل‌های لایه دو بلاک چین که روی بلاک چین‌های لایه یک ساخته شده‌اند، محدودیت‌های مقیاس‌پذیری را حل می‌کنند. این نوع بلاک‌چین‌ها اغلب وظایف را خارج از زنجیره پردازش می‌کنند تا به ساده‌سازی و سریع‌تر انجام شدن تراکنش‌ها کمک کنند. آربیتروم، پالیگان (MATIC) و اپتیمیسم (OP) از جمله پروژه‌های شناخته شده لایه دو هستند.

تفاوت بین کوین و توکن چیست؟

احتمالا تا کنون شنیده باشید که برخی، ارزهای دیجیتال را با عنوان کوین و برخی دیگر آن‌ها را با عنوان توکن یاد می‌کنند؛ این اصطلاحات گاهی به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما یکسان نیستند.

به عنوان اولین تفاوت، کوین‌ها رمز ارزهایی هستند که روی بلاک چین مستقل خود اجرا می‌شوند؛ مانند بیت‌کوین، اتر، سولانا و…. توکن‌ها رمز ارزهایی هستند که روی بلاک چین دیگری اجرا می‌شوند و بر اساس استانداردهای آن کار می‌کنند؛ مانند استاندارد ERC-20 در بلاک چین اتریوم یا استاندارد BEP-20 در بایننس اسمارت چین (BSC).

رمز ارزهای یونی‌سواپ (UNI) و شیبا اینو (SHIB) توکن‌های ERC-20 هستند که روی بلاک چین اتریوم اجرا می‌شوند، در حالی که سیف‌مون (MOON) و پنکیک‌سواپ (CAKE) توکن‌های BEP-20 هستند.

تفاوت دیگر این است که کوین‌ها توسط ماینرها استخراج می‌شوند که ماینرها تراکنش های روی بلاک چین را پردازش و تایید می‌کنند؛ توکن‌ها معمولا از قبل استخراج شده‌اند و در زمان راه‌اندازی در بازار عرضه می‌شوند و یا در فواصل زمانی برنامه‌ریزی شده طی ماه‌ها یا سال‌ها توزیع می‌شوند.

انواع ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال با توجه به اهداف پروژه و استفاده آن‌ها انواع متفاوتی دارند. اما در کل چند نوع ارز دیجیتال داریم؟ بیایید نگاهی دقیق‌تر به دسته‌بندی‌ها و نحوه کار آن‌ها بیندازیم.

۱. توکن‌های کاربردی (Utility Tokens)

این نوع توکن‌ها، ارزهای رمزنگاری شده‌ای هستند که برای فعال کردن عملکردهای خاص در یک برنامه طراحی شدند. توکن‌های کاربردی معمولا در برنامه‌های DeFi برای پردازش تراکنش‌ها یا تامین نقدینگی استفاده می‌شوند.

نکته قابل توجه این است که توکن کاربردی به عنوان یک ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه کالا و خدمات از خرده‌فروشان طراحی نشده است. علاوه بر این‌ها توکن‌های کاربردی می‌توانند به عنوان بخشی از سیستم حاکمیت پروژه استفاده شوند؛ دارندگان این توکن‌ها حق رای دادن به پیشنهادات برای آینده پروژه و اجرای به‌روزرسانی‌های پروتکل را دارند.

به عنوان مثال، توکن BAT، یک توکن کاربردی است که به طور خاص برای کاربران مرورگر Brave طراحی شده است تا به تولیدکنندگان محتوا کمک کند.

نمونه‌هایی از توکن کاربردی:

• Funfair
• Basic Attention Token
• Brick Block
• Timicoin
• Sirin Labs Token
• Golem

۲. توکن‌‌های صرافی (Exchange Tokens)

توکن‌های صرافی، ارزهای دیجیتال بومی صرافی‌ها هستند؛ اگرچه می‌توان آن‌ها را در خارج از محیط‌های بومی خود استفاده کرد، اما عمدتا برای تسهیل مبادله بین سایر توکن‌ها یا به عنوان پرداخت خدمات گس در صرافی، پاداش دادن به کاربران، افزایش نقدینگی، ارائه تخفیف‌ها، مدیریت بلاک چین‌ها و… استفاده می‌شوند.

به عنوان مثال، بایننس کوین (BNB)، ارز دیجیتال بومی صرافی بایننس است. کاربران این صرافی که BNB در کیف پول خود دارند، برای کارمزد معاملات خود تخفیف دریافت می‌کنند.

نمونه‌هایی از توکن صرافی:

• Binance Coin برای صرافی بایننس
• FTX Coin برای صرافی اف‌تی‌ایکس
• OKB برای صرافی اوکی‌ایکس
• KuCoin Token برای صرافی کوکوین
• HT برای صرافی هوبی

۳. توکن‌های پرداخت (Payment Tokens)

همانطور که از نام این نوع از ارزهای دیجیتال مشخص است، توکن‌های پرداخت برای خرید و فروش کالاها و خدمات در پلتفرم‌های دیجیتال بدون واسطه استفاده می‌شوند؛ می توان گفت اکثر ارزهای رمزنگاری شده و توکن‌ها در این دسته قرار می گیرند. با این حال، همه‌ی توکن‌ها نمی‌توانند توکن‌های پرداخت باشند.

برخی درگاه‌های پرداخت مانند BitPay ،Coingate و NOWPayments به افراد این امکان را می‌دهند تا از ارزهای دیجیتال برای پرداخت استفاده کنند.

نمونه‌هایی از توکن پرداخت:

• Bitcoin
• Litecoin
• Monero
• Ethereum

۴. توکن‌های امنیتی (Security tokens)

توکن‌های امنیتی یکی از انواع ارزهای دیجیتال، مانند اوراق بهادار در بورس هستند، به عبارتی ساده‌تر آن‌ها سهام یک شرکت محسوب می‌شوند که ارزش خود را از یک دارایی خارجی به‌دست می‌آورند. این نوع توکن‌ها که یکی از انواع ارزهای دیجییتال هستند، می‌توانند تحت مقررات مالی به عنوان توکن امنیتی معامله شوند؛ بنابراین، آن‌ها برای تبدیل به اوراق بهادار دارایی، اوراق قرضه، املاک و اموال، سهام  و… استفاده می‌شوند.

توکن‌های امنیتی به دلیل ماهیت تراکنش‌ها، معاملات، ارزش و پشتوانه و… باید برای محافظت از سرمایه‌گذاری‌های کاربران، توسط تنظیم‌کننده‌های مالی کنترل و اداره شوند.

نمونه‌هایی از توکن امنیتی:

• Sia Funds
• Bcap (سرمایه بلاک چین)
• Science Blockchain

۵. توکن‌های حریم خصوصی (Privacy Tokens)

این نوع از ارزهای دیجیتال، برای حفظ حریم خصوصی کاربران استفاده می‌شوند؛ زیرا نوع کدنویسی آن‌ها نسبت به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، حریم شخصی و خصوصی بهتری را فراهم می‌کنند.

می‌توان گفت حفظ حریم خصوصی تراکنش‌های کاربران دلایل زیادی دارد؛ به عنوان مثال، تراکنش‌هایی که مربوط به تحقیقات امینی یا تراکنش‌های حساس هستند. البته خالی از لطف نیست که بدانید که برخی از این ارزها برای کلاه‌برداری و جرایم در دنیای دارک وب استفاده می‌شود.

نمونه‌هایی از توکن حریم خصوصی:

• Monero
• Zcash
• Dash
• Beam
• Verge

۶. کوین‌های ثابت (Stablecoins)

استیبل کوین‌ها، یکی دیگر از انواع ارزهای دیجیتال هستند که به یک دارایی خاص مانند دلار آمریکا، طلا، نفت و… با نرخی ثابت متصل می‌شوند؛ ارزش این نوع کوین‌ها تقریبا ثابت است و به عنوان توکن‌های پایدار نیز شناخته می‌شوند.

برخی از استیبل کوین‌ها دارای پشتوانه نیستند و از الگوریتم‌های مختلف برای متعادل کردن قیمت استفاده می‌کنند؛ به عنوان مثال، Terra استیبل کوینی است که با استفاده از الگوریتم‌ها ارزشی ثابت دارد. البته قابل ذکر است که این ارز دیجیتال در می ماه ۲۰۲۲ به طور کامل سقوط کرد.

توکن‌های پایدار به افراد کمک می‌کنند از نوسانات دارایی‌ها یا حتی سایر ارزهای دیجیتال در امان بمانند. استیبل کوین‌ها بر اساس یک نسبت تعریف شده حمایت می‌شوند و دارایی پشتوانه آن‌ها باید طبق نسبت تعریف شده، در ذخایر نگهداری شوند.

نمونه‌هایی از استیبل کوین با پشتوانه فیات:

• tether
• TruSD
• Gemi Dollar
• USD Coin
• Paxos

نمونه‌هایی از استیبل کوین با پشتوانه طلا:

• Kitco Gold
• Tether Gold
• DigixGlobal
• Gold Coin

نمونه‌هایی از استیبل کوین الگوریتمی:

• Ampleforth
• DefiDollar
• ESD
• Frax

۷. توکن‌های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi Tokens)

امور مالی غیر متمرکز، dAppهای ساخته شده بر بستر بلاک چین هستند و توکن‌های DeFi نیز ارزهای دیجیتال بومی این پروتکل‌ها محسوب می‌شوند. این توکن‌ها از پلتفرم‌های قرارداد هوشمند برای ارائه برنامه‌ها و خدمات DeFi در بلاک چین استفاده می‌کنند.

افراد با استفاده از این توکن‌ها می‌توانند وام بدهد و وام بگیرند، کسب درآمد کنند، در صرافی‌های غیرمتمرکز خرید و فروش داشته باشند و نیز بسیاری موارد دیگر.

مهم‌ترین ویژگی درمورد توکن‌های دیفای، قراردادهای هوشمند است که افراد می‌توانند قرانین تراکنش‌ها را بر اساس شرایط و ضوابط خاص تعیین کنند، کدنویسی کنند و در صورت برآورده شدن شرایط، تراکنش‌ها را روی آن اجرا کنند.

نمونه‌هایی از توکن DeFi:

• Stellar
• Polygon
• IOTA
• Tron
• Cardano

۸. توکن‌های غیرمثلی (NFTs یا Non-fungible tokens)

توکن‌های غیرمثلی یا غیرقابل تعویض که به عنوان یکی دیگر از انواع ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند، دارایی‌هایی رمزنگاری شده و منحصربه‌فردی در بلاک چین هستند. NFTها مانند سایر توکن‌ها با همان فناوری‌ها توسعه یافته‌اند با این تفاوت که منحصربه‌فرد هستند و برای نشان دادن یک اثر هنری، ویدیو، عکس، فایل صوتی، کلکسیون خاص، دنیای مجازی و املاک و… استفاده می‌شوند.

از آنجا که NFTها ارزش بالایی دارند، امکان کپی‌برداری و تکثیر آن‌ها وجود ندارد؛ بهترین توکن‌های غیرمثلی آن‌هایی هستند که تنها یک یا چند نسخه محدود در دسترس باشد. توکن‌های غیرقابل تعویض را می‌توانید از بازارهای خاص خود مانند OpenSea ،Rarible ،Foundation و Decentraland خریداری کنید و یا به فروش برسانید.

نمونه‌هایی از توکن غیرمثلی:

• Bored Ape Yacht Club یا BAYC
• NFT اولین توییت جک دورسی

سخن پایانی

بازار ارزهای دیجیتال طی سال‌های اخیر توجه رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کرده است؛ زمانی که بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد، چه کسی می‌دانست که در سال ۲۰۲۲ چنین شهرتی داشته باشد؟ بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال یاد می‌شود و با شناخته‌تر شدن این رمزارز، ارزهای دیجیتال گسترده‌تر شدند و در حوزه‌های بسیاری ورود کردند.

در این مقاله با انواع ارزهای دیجیتال بر اساس نحوه کارایی آشنا شدیم و نمونه‌هایی از هر کدام را مثال زدیم؛ به نظر شما ارزهای دیجیتال بر چه اساس دیگری می‌توانند دسته‌بندی شوند؟ نظر خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.